Interview
13
Herinneringen kunnen ook behoorlijk dwarszitten. Mensen met PTSS hebben last van nachtmerries en herbelevingen. Hoe verhoudt zich dat tot de aanname dat het mogelijk is herinneringen te verdringen? ‘Psychoanalytici menen dat trau- matische herinneringen als het ware onderduiken in het onderbewuste en vervolgens tot uiting komen in allerlei lichamelijke kwalen. Psychoanalyse is erop gericht verdrongen herinneringen uit hun schuilplaats te halen en ze onschadelijk te maken. De ervaring van mensen met PTSS sluit niet bepaald aan bij dit idee van verdrongen herinneringen. Die
laat zien dat onaangename herinne- ringen juist hinderlijk aanwezig zijn. Tegenwoordig worden mensen met PTSS vaak behandeld met EMDR, een therapie die de herinnering van haar emotionele lading en scherpe randen ontdoet. Dat geeft vaak verlichting.’
Veteranenlezing
Herinneringen, hoe werken die? Wat herinneren we ons? Hoe kan het dat
verschillende mensen zich dezelfde gebeurtenis anders
herinneren? En, wat maakt dat herinneringen door de tijd lijken te veranderen?
Professor Douwe Draaisma
spreekt, naast andere sprekers, over de werking van het
geheugen en de ontwikkeling van herinneringen. Over wat bepaalt of je iets vergeet of herinnert, over de factoren die een herinnering vormen en kleuren, en hoe herinneringen veranderen.
Wanneer:
maandag 4 november 2019 13.30-17.00 uur Waar:
Landgoed Zonheuvel in Doorn
www.veteraneninstituut.nl/ Veteranenlezing2019
U heeft het in uw werk ook geregeld over het ‘reminiscentie-effect’: het verschijnsel dat bij oudere mensen herinneringen verscherpt terugkomen aan de tijd dat ze twintigers waren. Voor veel veteranen is dat ook de leeftijd waarop ze voor het eerst werden uitgezonden. ‘Dan is de kans groot dat details uit deze tijd opduiken in hun geheugen als ze eenmaal op leeftijd zijn. Van Indiëveteranen is bekend dat ze veel meer gingen praten over hun oorlogs- herinneringen toen ze de zestig voorbij waren. Hun eerdere zwijgen had diverse oorzaken: consideratie met familie, ongemak om over emoties te praten, angst om niet begrepen te worden. Dat ze later wel gingen praten, wordt doorgaans toege- schreven aan een afnemende geeste- lijke weerbaarheid waardoor pijnlijke herinneringen weer zouden opdoemen en wel verteld moésten worden. In die verklaring is het doorbreken van het zwijgen iets dat de Indiëveteranen overkwám, maar ik denk dat het vaak een keuze was. En dat het reminiscen- tie-effect hierbij een doorslaggevende rol speelt.’
Niet alle veteranen hebben (alleen maar) pijnlijke herinneringen. Veel van hen praten bevlogen over de kameraadschap die ze hebben ervaren tijdens een uitzending of zijn vooral blij dat ze iets voor een lokale bevolking konden betekenen. De nazorg voor veteranen is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Heeft dat invloed op het reminiscentie-effect? ‘Het reminiscentie-effect is emotio- neel neutraal. Het maakt geen onder-
‘ Eenmaal op leeftijd duiken details uit de Defensie- periode op’
scheid tussen prettige of onprettige gebeurtenissen. Beschouw het als een raam dat ineens openschuift en je een verscherpt zicht biedt op een bepaalde periode uit je leven. Bij de een is dat een fase die veelbewogen en belastend is, bij de ander kunnen zich daar juist neutrale of zelfs prettige herinneringen voordoen.’
OV Douwe Draaisma ER
Douwe Draaisma (Nijverdal, 1953) is emeritus-hoogleraar geschiedenis van de psychologie. Hij studeerde naast psychologie ook filosofie en promoveerde op een onderzoek naar de taal waarin we over het geheugen spreken. Draaisma schreef diverse boeken over herinnering en geheugen met aansprekende titels als Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Vergeetboek en De heimwee- fabriek. Zijn boeken zijn in meer dan twintig talen vertaald. (
www.douwedraaisma.nl)
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76
