846 | WEEK 46-47 16 NOVEMBER 2016
VAN OUDE SLEPER NAAR AERODYNAMISCH UITGELIJND SCHIP Energieschip Berezina ligt te koop
ROTTERDAM Ewald Vonk, sinds 2005 eigenaar van de sleepboot Berezina, wil zijn energieschip verkopen. “Een schip moet varen en daar kom ik nu weinig aan toe met drie jonge kinderen. Bovendien vraagt een schip veel tijd en geld”. Vanaf de eerste dag dat hij de boot in zijn be- zit had heeſt Vonk zich ingespannen om via praktische en betaalbare oplossingen aan te to- nen dat ook bestaande schepen energiezuiniger en schoner kunnen worden. Daarnaast werd en wordt meegewerkt aan vele projecten en toepassingen door bedrijven en studenten. “Ik zie dat in de maritieme sector duurzaamheid gelukkig steeds meer op de agenda staat. Het energieschip is zelf ook een bewijs van die verandering: van een oude sleper die vroeger op kolen voer tot een aerodynamischer uitgelijnd schip dat schone energie levert. En we hebben het zo omgebouwd dat je er ook nog prettig op kunt wonen en leven!”, aldus Vonk.
Het idee voor het inrichten van een energie- schip is ontstaan nadat Vonk in 2003 betrok- ken was bij een internationaal klimaatonder- zoek bij Groenland. “We hebben vervolgens veel presentaties gegeven bij provincies, be- drijven en scholen over onze bevindingen. We merkten toen al dat het klimaat in Groenland sterk aan het veranderen was. We zagen wel- ke impact de uitstoot van roetdeeltjes door de scheepvaart heeſt op het ijs. Een effect dat voortdurend bevestigd wordt door vervolg- onderzoeken (
www.seablind.org). In die on- derzoeksperiode begon zich ook het maat- schappelijk milieubewustzijn te ontwikkelen.
Ewald Vonk
“HET SCHIP IS NU ZELFS EEN MOBIEL OPLAADPUNT GEWORDEN WAAR JE ELEKTRISCHE BOTEN, FIETSEN EN TELEFOONS KUNT INPLUGGEN”
De meeste mensen wilden wel wat doen, maar waren niet in de gelegenheid om aller- lei zaken zelf uit te zoeken. Ik wilde toen een plek creëren waar je zaken kon uittesten. Het leek me leuk om dat te doen op een schip dat de industriële revolutie heeſt meegemaakt die voor een geweldige ontwikkeling van de scheepvaart heeſt gezorgd; het stoomschip”.
Voorzieningen De Berezina werd gebouwd voor de Bovenrijn, met een aerodynamische vorm, een laag ge- wicht en veel kracht in de machinekamer. “We hebben de boot na aankoop grondig ver- bouwd. Daarvoor werd vaak afvalmateriaal gebruikt. Nieuw aan te schaffen materialen en spullen werden beoordeeld op hun duur- zaamheid en recyclebaarheid. Er kwam led- verlichting en een deel van het stroomgebruik werd geleverd door tien voltaïsche zonne- panelen. Deze panelen zijn inmiddels vervan- gen door zonnepanelen die tot 3000 W/Piek kunnen opwekken. Het schip is nu zelfs een mobiel oplaadpunt geworden waar je elektri- sche boten, fietsen en telefoons kunt inplug- gen”, meldt Vonk. Ook aan het energiegebruik van de motor is hard gesleuteld in de afgelo- pen jaren. “Hij is nu zo zuinig, mede door ons vaargedrag, dat de aanschaf van een hybride vaarsysteem geen nut meer heeſt. Hij zou voor dertig procent op biodiesel kunnen varen. We hebben daar goede ervaringen mee. Maar he- laas is dat nergens in kleine hoeveelheden te koop”.
Op weg In september 2007 vertrok de Berezina naar de gelijknamige rivier in Wit-Rusland. In de machinekamer stond toen nog een gerevi- seerde DAF 575. Onderweg werden proeven
gedaan met het varen op gewone gasolie, bij- gemengd met biodiesel. Maar ook werden proeven gedaan met een extra zuinige gene- rator en met het gebruik van waterstof. De boot trok veel belangstellenden. “Overal kwa- men er televisieploegen aan boord. Op tal- loze plaatsen werden lezingen gegeven over het belang van schone technieken. Onderweg deden we ook ideeën op voor de toekomst en we ondervroegen collega-schippers, studen- ten, politici, waterpolitie en anderen in alle landen waar we doorheen voeren over hun ideeën op dat gebied. Dat leerde ons dat de perceptie van duurzaamheid niet overal het- zelfde is. Wij hebben het bijvoorbeeld over energie, zij over werkgelegenheid”.
Schoon Schip, Schoon Water Campagne Eenmaal terug in Nederland werd met de Berezina meegewerkt aan de campagne Schoon Schip, Schoon Water. Twee jaar lang werd bij watersportevenementen en in jacht- havens contact gelegd met exploitanten en recreanten met als doel hun bewustzijn te vergroten over alle milieubelastende activitei- ten, waaronder vuilwaterlozingen. Er werden technische oplossingen aangekaart, verteld over de eigen ervaringen, vragen beantwoord en ideeën verzameld. In totaal kwamen hier 15.000 mensen op af. Vonk: “Veel havens had- den en hebben goede voorzieningen, zoals voor het innemen van afvalwater, maar ze worden door de recreatievaart niet of nauwe- lijks gebruikt”.
Testen
Er zijn in de afgelopen tien jaar heel wat sy- stemen uitgetest aan boord van de Berezina. Er is onderzocht welke schroefasafdich- ting het best werkte. Een watergesmeerde schroefasafdichting kwam als schoonste uit de bus. Een verbetering van het rendement van de schroef en een schoner aandrijfsy- steem leverde een flinke reductie van de emissie op. Ook is de waterstofcel onder de loep genomen. Dit is een emissieloze aandrij- ving die echter wel veel elektrische energie vraagt. De opslag daarvan is het struikelblok en ook de opslag zelf vraagt om veel energie. Datzelfde geldt voor volledig elektrisch va- ren. Daarvoor is heel veel accucapaciteit no- dig. Dat vraagt niet alleen om veel ruimte in de boot, maar levert ook nog eens veel ge- wicht op. Terwijl de investering ook niet ge- ring is. Een ander nadeel is dat accu’s niet echt milieuvriendelijk zijn, terwijl het recyclen
55
Ewald Vonk biedt zijn Berezina te koop aan. “Een schip moet varen en daar kom ik nu weinig aan toe met drie jonge kinderen”.
ervan ook nog eens veel energie vraagt. De Berezina heeſt ook een tijd met een windmo- len aan boord gevaren. Die is inmiddels ver- dwenen omdat de energieopbrengst niet op- woog tegen de praktische problemen als de hoogte en gebrek aan wind.
Techniekprojecten Studenten van de afdeling Werkbouwkunde van het Albeda College en van de Hogescholen in Amsterdam, Rotterdam en Zeeland heb- ben verschillende projecten uitgewerkt waar- bij de Berezina gebruikt werd als testschip. Denk aan het project Flettner rotor, waarbij studenten van de Hogeschool Rotterdam uit- rekenden of het mogelijk was om een Flettner rotor te plaatsen. In theorie bleek het moge- lijk. De praktijk was weerbarstiger. De rivier- oevers zijn volgebouwd met hoge gebouwen die de windvang beperken. Bovendien liggen er tal van kunstwerken die de doorvaart be- lemmeren. “De projecten met studenten zijn praktijkgerichte onderzoeken die de studen- ten motiveren. Ze zien hoeveel ruimte, kracht en andere factoren er komen kijken bij tech- niek”, legt Vonk uit. Dat niet alle projecten het succes brachten waarop gehoopt werd is niet erg. “Dit soort thema’s is inmiddels veel meer geworteld in de praktijk van bedrijven. De branche is er zelf heel druk mee bezig”.
Kennis delen Er moet meer kennis worden gedeeld. In dat kader wijst Vonk op de activiteiten van MVO Maritiem, een onderdeel van MVO Nederland. MVO staat voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en zet zich in voor een duurza- me bedrijfsvoering, waarbij de drie P’s van Profit, Planet en People voorop staan. Vonk: “Daar is men momenteel aan het onderzoe- ken hoe je een standaard kunt ontwikke- len voor schepen. Het meten van allerlei za- ken aan schip is moeilijk omdat ze zo sterk
Ewald Vonk
“IK ZIE DAT IN DE MARITIEME SECTOR DUURZAAMHEID GELUKKIG STEEDS MEER OP DE AGENDA STAAT”
van elkaar verschillen”. Vonk vindt het, net als MVO Martiem belangrijk dat de maritie- me sector, inclusief de binnenvaartsector, meer data uitwisselen. “In 2015 hebben we samen met TNO en partners ondersteuning van het MIP (Milieu Innovatie Platform) een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van één open source systeem voor de gehe- le maritieme sector waar schippers, rederijen en leveranciers (op afstand) gemakkelijk data kunnen uitwisselen. Resultaat van dit geza- menlijke project is het vervolgproject dat in februari is begonnen. Een project van TNO, Rederij Flinter, Damen Shipyards, El-tec, VAF Instruments, Schuberg Philis, We4Sea (Spin of van TNO) en MVO-Nederland.
Expositie Momenteel ligt de Berezina afgemeerd bij het Maritiem Museum aan de Leuvehaven in Rotterdam ten behoeve van de expositie Brainwaves die duurt tot april 2017. Tijdens dit evenement staan maritieme innovaties centraal. Vonk werkt graag aan dit soort eve- nementen mee. Hij blijſt liggen zolang de boot niet is verkocht. Hoe het daarna verder gaat met het concept Energieschip? Vonk weet het nog niet. ”Ik hoop van harte dat de volgende eigenaar het schip gaat gebruiken als demon- strator. En anders als comfortabel woonschip dat van alle gemakken is voorzien en klaar is voor een nieuw avontuur”.
Geschiedenis Berezina
Momenteel ligt de Berezina afgemeerd bij het Maritiem Museum aan de Leuvehaven in Rotterdam ten behoeve van de expositie Brainwaves die duurt tot april 2017.
De Berezina is in 1908 bij J. Smit & Zn. in Hoogezand gebouwd voor de gebroe- ders Lerch in Nierstein (Dl) als Johann Heinrich. Het is een rondspant. De boot werd toen voorzien van een 160 pk stoommachine. Vanaf 1914 voer de boot als Georg 1 voor Gerhard Hermanni in Mainz. Tussen 1968 en 1975 was de boot in handen van Belgische eigena- ren. In 1975 kocht J.D. Veringa uit Leiden de oude stoomsleper. Hij gaf de boot de naam Berezina. Ewald Vonk kocht de boot in 2005 van P.L. Lijnzaad en P.A. Meeuwenoord te Spaarndam. Zij had- den de boot in 2003 op hun naam staan.
Foto Ewald Vonk
Foto Lida Saaij
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68
