FOKKERIJ MELKPRODUCTIEREGISTRATIE


Melkgift verviervoudigde in honderd jaar controle


Op 25 januari 1919 voerde de melkcontroleur van ‘Fokvereeniging Vooruit’ uit Rijnsaterwoude bij familie Eikelenboom een van hun eerste melkcontroles uit. De reden was dat productie erfelijk bleek te zijn. Een blik in honderd jaar uitslagen laat zien dat de productie bij familie Eikelenboom van 3213 naar 12.326 kilo melk is gestegen. TEKST FLORUS PELLIKAAN


E


en app voor de invoer van de melk- productie, dracht- en ketosecontrole in de melk en een razendsnelle digi- tale uitslag. Het is melkproductieregistratie anno 2018. De verschillen met de beginja- ren van wat toen ‘de melkcontrole’ heette zij n groot. Het begon met alleen het wegen van de hoeveelheid melk aan de unster en het bepalen van het vetgehalte via een bu- tyrometer. ‘Mij n eerste herinnering aan de melkcon- trole is dat we op de dag van de controle om twaalf uur uit school langs de melkcon- troleur fi etsten om te kij ken of het boekje al klaarlag. Was het vetgehalte nog niet bij geschreven, dan haalden we het boekje om vier uur ’s middags op’, vertelt gepensi- oneerd melkveehouder Wim Eikelenboom (68) uit Rij nsaterwoude. Met trots zet hij een lade van een antieke donkerbruine kabinetskast op tafel die tot de rand toe gevuld is met zogenoemde melkboekjes. ‘Het hele archief van honderd jaar melkcontrole hebben we nog com- pleet’, verwij st Wim Eikelenboom naar de vergeelde, maar puntgave boekjes. Het eerste exemplaar dateert uit 1919 en kostte vij ftig guldencenten. ‘Nadruk verboden’ staat er met vette letters op het verder met potlood beschreven boekje.


Mpr laat zien dat fokkerij werkt ‘Mij n grootvader heeft in 1919 de melkcon- trolevereniging in deze regio mee opgezet’, vertelt Wim Eikelenboom. ‘Misschien zij n er gebieden in Nederland die eerder zij n begonnen, maar hier is het dus bij na hon-


28 veeteelt DECEMBER 1/2 2018


derd jaar geleden. Mij n grootvader was mede oprichter en secretari s en daarom vond logischerwij s een van de eerste melk- controles hier plaats op 25 januari 1919.’ De aanleiding om met melkcontrole te starten heeft Wim Eikelenboom vanuit de overlevering wel helder. ‘Men kreeg in de gaten dat melkproductie, maar zeker ook melkvet, erfelij k was. Door het melkvet per koe te meten, kwam de spreiding in beeld. En als er spreiding is, kun je erop fokken’, stelt Wim Eikelenboom. Hij heeft zelf ook diverse bestuursfuncties binnen de veefok- kerij vervuld.


De oud-melkveehouder is nog dagelij ks te vinden op het bedrij f, dat zoon Hilco Eike- lenboom inmiddels heeft overgenomen. Als de mpr geweest is, gaat de uitslag steevast mee naar huis. ‘Meestal komt deze verfom- faaid terug, want ik blij f het interessant vinden. Door de geschiedenis heen lees je aan de mpr af dat fokkerij werkt. Dat is wel eens een voor- en wel eens een nadeel ge- weest’, vertelt hij lachend. ‘We zij n in de fokkerij door te dikke stieren ook wel eens achteruitgegaan.’


Eiwit startte op 3,30 procent Het eerste jaar waarin de melkproductie werd geregistreerd, telde de veestapel van familie Eikelenboom 21 koeien met een gemiddelde leeftij d van 5 jaar en 2 maan- den. Het aantal melkdagen was 279 en ge- middeld stonden de koeien 81 dagen droog. De jaarproductie per koe kwam in 1919 op 3213 kilo melk met 3,28 procent vet en dus totaal 105,4 kilo vet. In het melkboekje


Hilco en Wim Eikelenboom


werd ook geregistreerd wanneer de koeien naar buiten gingen. Eikelenboom is duidelij k bekend met de honderdjarige documentatie en bladert snel naar allerlei andere wetenswaardighe- den. ‘Kij k, ook vroeger was het weleens droog’, wij st hij op een aantekening uit 1921: ‘Weide ongunstig wegens droogte.


1


Op 28 januari 1952 was melkcontrole bij veel koeien onmogelijk vanwege mond- en-klauwzeer


2


Na het eerste jaar melkcontrole werd het gemiddelde van het koppel en per ge- boortejaar achter in het boekje berekend


3


In de zomer van 1921 werd er bij de mon- sternames geschreven: ‘Weide ongunstig wegens droogte. Het vee wordt bijge- voerd met lijnmeel, mais en pulp’


4 5


In de melkcontroleboekjes was ruimte voor veertig koeien


De melkproductie zakte in de Tweede Wereldoorlog ver terug door het gebrek aan voer. Deze koe gaf maanden twee tot drie liter per dag en kwam tot een jaarpro- ductie van 1955 kilo


6


In de jaren zeventig werd de pen |vervangen door de eerste vormen van tekstverwerking om het jaaroverzicht melkcontrole weer te geven


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76  |  Page 77  |  Page 78  |  Page 79  |  Page 80  |  Page 81  |  Page 82  |  Page 83  |  Page 84  |  Page 85  |  Page 86  |  Page 87  |  Page 88  |  Page 89  |  Page 90  |  Page 91  |  Page 92  |  Page 93  |  Page 94  |  Page 95  |  Page 96  |  Page 97  |  Page 98  |  Page 99  |  Page 100  |  Page 101  |  Page 102  |  Page 103  |  Page 104  |  Page 105  |  Page 106