Column Toine van Benthem


Het vermoeden van Elmerse


A


potheker Wilbur Lincoln Scoville bedacht een manier om de pittigheid van pepers en ander heet gebakerd voedsel te meten en zo te vergelijken. Alle hete eterij heeft zo zijn plekje gekregen in de ‘schaal van Scoville’. Je kreeg je


plek als peper op de ranglijst doordat Wilbur vaststelde hoe sterk de pedis doorgekauwde brij met gelijke delen water moest worden verdund om de pittigheid totaal te laten verdwijnen. Hoe meer water hoe pittiger het blijkbaar was. Dat getal werd dan je Scoville Heat Unit of SHU. Nu pakken we dat natuurlijk wetenschappelijker aan: we meten hoeveel parts per million capsaïcine, het stofje dat voor alle opwinding zorgt, in een peper voorkomt. Mijn vriend Jonas Elmerse houdt van pittig eten. Samen maakten we aan zijn gezellige keukentafel ooit een mooie hete sambal. Hierbij bekende hij dat hij jaloezie voelde jegens Wilbur, omdat hij eigenlijk ook wel een ‘schaal’ naar hem vernoemd wilde zien. Je kunt als ziekte onsterfelijk worden, zoals meneer Alzheimer. Als wet zoals meneer Murphy, als toeter zoals meneer Sax, als effect zoals meneer Doppler, als stelling, zoals meneer Pythagoras en als reactie zoals meneer Pavlov. En als schaal dus.


Maar het beste is wanneer een ‘vermoeden’ naar je genoemd wordt. Dat is pas echt gewaagd flirten met de wetenschap! Wereldberoemd zijn, gewoon omdat je iets vermoedt! Dat on- der al dit verlangen een drang naar onsterfelijkheid schuilgaat en in wezen een angst voor de dood, dat gaan we nu niet uit- diepen. Het gaat immers om mijn vriend Jonas en vriendschap en de dood gaan lastig samen. Het moet voor Jonas dus een ‘vermoeden’ worden. Een bekend vermoeden is dat van Goldbach: elk getal zou te schrijven zijn als de som van twee priemgetallen. Nou prima, het is nog nooit bewezen. Het tegendeel ook niet, maar dat maakt niet uit voor zijn wetenschappelijke reputatie. Immers het was slechts een vermoeden! Met een wet ben je veel kwetsbaarder. Neem nou de wet van Dollo. Volgens deze wet, geformuleerd door de Belgische paleontoloog Louis Dollo, is een eigenschap die verloren gaat voorgoed verdwenen. Bijvoorbeeld: mensen hebben nooit weer een staart gekregen. Maar evolutionair biologen hebben


44 NT DENTZ SEPTEMBER 2024


al verschillende gaten in deze wet geschoten: hagedissen gingen weer eieren leggen en wandelende takken kregen hun vleugels weer terug. De tandboomkikker heeft een volledig betande onderkaak, terwijl 230 miljoen jaar geleden alle kikkers de tanden in hun onderkaak verloren. Iets met slui- merende genen die stiekem achterblijven na sprongmutaties. Dollo’s naam wordt nu uit alle boeken geschrapt. Weg onster- felijkheid! Had hij zijn wet een ‘vermoeden’ genoemd zou hij nog onverminderd ieders respect genieten.


Jonas deelde ooit een kwellende gedachte met mij, een heus vermoeden! Naarmate ambtenaren op het ministerie van Onderwijs meer dingen doen, maakt niet uit wat, plannen maken, vergaderen, telefoneren, heen en weer lopen zelfs, wordt het onderwijs in Nederland slechter en duurder. Het vermoeden van Elmerse! Er zal in het onderwijs een enorme kwaliteitsverbetering en een astronomische kostenbesparing worden gerealiseerd als alle ambtenaren van het ministe- rie van Onderwijs met behoud van salaris naar huis zouden worden gestuurd. Ik vermoed dat zijn vermoeden moeilijk te bewijzen is, maar geheel onwaar lijkt het me ook niet. Al is het maar omdat ik met mijn hbs-b aantoonbaar meer en beter onderwijs heb genoten dan wat er tegenwoordig als tijdensschoolse opvang wordt aangeboden. Wellicht was het plotseling verschijnen van de mammoet in het middelbaar onderwijs een genetische sprong terug in het duister en de ultieme nekslag voor de wet van Dollo. Niks onherroepelijke progressie! De vooruitgang der mensheid keert op haar schreden door sluimerend rest- afval van de evolutie dat ons de pis lauw maakt en de hersens lui en slaperig. ‘Het vermoeden van Elmerse’ moet snel in de praktijk getest worden. Niet te wetenschappelijk, het is geen wet! Het moet slechts een gerechtvaardigd vermoeden blijken. Dan is mijn vriend Jonas onsterfelijk. En dat gun ik hem zeer.


TOINE VAN BENTHEM, TOINE@VANBENTHEM.NET, IS TANDARTS, CABARETIER, TEKSTSCHRIJVER, ACTEUR EN MUZIKANT.


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64