Wetenschap Interview
gebruikt. Tandheelkunde was daarmee een onderdeel van het chirurgische beroep dat vanwege het accent op hand- vaardigheid als van de tweede geneeskundige stand werd beschouwd. Met daarboven de academische stand. Er is dus onderscheid tussen beoefening – dat is beschouwen, indicaties verzamelen, erover schrijven – en uitoefening: dit zal de academicus niet doen, die geeft alleen een consilium – raadgeving – terwijl de chirurgijn met zijn instrumentarium een ‘winkel’ heeft, waar mensen naartoe komen. Voor een steenpuist, een eksteroog of een rotte kies bijvoorbeeld. De praktiserende mondchirurgijn krijgt dan de beroepsnaam tandmeester.”
Konden die tandmeesters ook academisch aanzien krijgen?
“Dat is erg langzaam gegaan en daar hebben ze zelf nogal aan bijgedragen. Ik heb een database met 185.000 Nederlandse medici, waarvan ik alle tandmeesters ook genealogisch heb onderzocht. Ze waren bijna allemaal van Joodse komaf, met een concentratie op twee familienamen: Son en Dentz. En dat is relevant. Want als Thorbecke in 1865 begint met de regeling van de medische beroepen, uitmondend in de invoering van de titel ‘arts’, laat hij de tandmeesters buiten beschouwing. Hij deed dat na zware pressie van die Joodse tandmeesters zelf. Die hadden inmiddels allerlei vaardigheden aan hun chirurgi- sche handelingen toegevoegd, zoals de eerste orthodontische ingrepen, het witten van tanden, bijdragen aan de dentitie als medisch vraagstuk – tandjes krijgen stond in het doodsoorza- kenregister, gerelateerd aan voeding – en de ontdekking van het porselein voor toepassing in de mond, voor kunsttanden en de eerste kunstgebitten. Men wilde dat brede spectrum, dat niet bepaald in één medisch beroep paste, graag handhaven. Daarmee bleef de tandmeester buiten elke officiële berege- ling.”
Welke rol speelt de naamgever van dit magazine in dit verhaal?
“Theodore Dentz gaat een belangrijke rol spelen als in 1876 de Wet op het Hoger Onderwijs wordt ingevoerd. Hij krijgt dan als lector toegang tot de universiteit van Utrecht en doceert als arts Chirurgische Tandheelkunde. Toch kon je toen nog geen
18 NT DENTZ SEPTEMBER 2024
MART VAN LIEBURG studeerde Geneeskunde in Rotterdam. Hij specialiseerde zich in de medische geschiedenis en was hoogleraar Medische Geschiedenis in achtereenvolgens Amsterdam (VU), Rotterdam (Erasmus MC), Groningen (UMCG) en Leiden (LUMC). Sinds 2013 beheert hij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland (TMGN), gevestigd op Urk. Dit is een kennis-, documentatie- en erfgoedcentrum dat fungeert als platform voor het niet- universitaire onderzoek van de geschiedenis van de geneeskunde, gezondheidszorg, verpleegkunde, farmacie, tandheelkunde en paramedische vakken. Geïnteresseerd in het TMGN?
Www.tmgn.nl/home.
tandarts worden, je bleef tandmeester. Er was in de genees- kunde nog decennialang een dubbelspoor: via staatsexamens dan wel langs academische weg werkte je toe naar hetzelfde punt, het praktisch geneeskundig examen. Nog in de jaren der- tig vind je advertenties waarin gezocht wordt naar ‘doctoran- dus-artsen’ – er waren dus ook artsen die geen universitaire studie hadden afgerond. De tandheelkunde kreeg in Nederland pas een wetenschappelijke status in 1947, toen het recht werd toegekend om in deze studierichting te promoveren.”
Wat deed dat met het imago van de tandheelkunde?
“Het valt niet te ontkennen dat er altijd een wat vreemde spanning is geweest tussen tandheelkunde en andere me- dische wetenschappen. Grof gezegd: je doet het toch vooral met je handen – is dat wel academisch? Toen ik in 1999 de geschiedenis van het vak wilde beschrijven, vroeg ik om foto’s.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64
