Geschiedenislessen Door: Jan Willem Kommer
Zeevaarders? Kooplieden? Bouwers, dat zijn we! Vroeger - en dan heb ik het over echt vroeger, toen Nederland nog niet bestond - was hier niet zoveel. Moeras vooral, delta. We hebben dat bewoonbaar gemaakt door het water uit te drijven. Als je dat doet in een drasland, dan zakt de bodem. Daardoor zitten we wat laag hier en daar, onder het zee- niveau. Dat heeft ons er niet van weerhouden om van ons land één van de dichtst bebouwde gebieden van de wereld te maken. Man man man, wat hebben we gebouwd. Recent is daar een boek over verschenen. Niet over wát we gebouwd hebben, maar dát we gebouwd hebben. ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ heet het, met ‘1000 jaar verstedelijking in Nederland’ als subtitel. Het boek neemt de 35 grootste steden in ons land onder de loep en laat zien wat daar in de afgelopen tien eeuwen mee is gebeurd op het gebied van bouwen; ontstaan, groei, veran- dering, industrialisatie, infra, krimp, en nog meer komt aan de orde.
Als je de ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ en dus de geschiede- nis induikt, dan blijken we alles al een keer te hebben meegemaakt, of meerdere keren eigenlijk. Krimp ook. Daar is veel over te doen in de deze tijd. We hebben te maken met miljoenen vierkante kilometers leegstaand kantooroppervlak, leegstaande winkels, een woningmarkt die volledig was stilgevallen en maar moeizaam op gang komt. Dat is dus niet een exclusief probleem/fenomeen van de huidige tijd. Ook vroeger groeide de stad in pe- riodes van bloei, maar als er daarna mindere tijden aanbraken volgden leeg- stand en af raak. Na de Gouden Eeuw bijvoorbeeld kelderden de prijzen van onroerend goed op een verbijsterende manier en bepaalden huurders zelf wel wat ze betaalden, als ze al betaalden. In grote delen van steden werden huizen en bedrijfsruimtes verlaten en kwamen er hele gebieden binnen de stadsmuren braak te liggen. Veel van de gebouwen van toen waren immers wat gemakkelijker af te breken dan die van nu. Op die plekken kwamen dan vaak moestuinen, of mensen gingen er vee houden. Later, als het allemaal weer beter ging, dan werden die lege plekken in een mum van tijd volge- bouwd.
Grappig is het om te zien dat er vervolgens weer tijden kwamen waarop al die volgebouwde plekken in het kader van ‘stadsvernieuwing’ op de schop gingen. Nou ja, grappig. Nu kijken we met verbijstering terug op die tijd waarin historische stadsdelen werden opgeoff erd ten faveure van de bouw van winkelcentra, parkeergarages, kantoorgebouwen en brede wegen die vervolgens weer ln ongebruik raken. Maar ja, die drang om te bouwen hè. Moest natuurlijk ook om te herstellen van oorlog en andere crises. Tenmin- ste, dat lijkt sterk de Pavlov-reactie van een volk dat door de eeuwen heen eigenlijk meer uit bouwers dan uit handelaars lijkt te bestaan. En nu zitten we dus weer in zo’n fase van opkrabbelen. Maar ik mag hopen dat we het ditmaal zonder VOC-mentaliteit doen.
MEBEST april 2015 3
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48