hun verbazing constateerden dat arbeidersjongens die tijdens de Eerste Wereldoorlog vier jaar in de loopgraven hadden gediend, er lichamelijk gezien gemiddeld bedui- dend beter aan toe waren dan diegenen die niet gediend hadden.
Natuurlijk hing het er vanaf wat men gewend was van huis uit of het eten afwisselend genoeg was of goed smaakte. Tijdens de meidagen van 1940 trok veteraan Adam van Rijsbergen terug met het 3e Legerkorps. Hij
plaats van een achtste deel van een pakje Blue Band had- den wij recht op een zesde deel. De volgende dag zat er een andere kok op de bok en het eten was lekkerder.’
‘Blikvergiftiging’ in Korea
Deze voorbeelden gingen nog over situaties in vredestijd of in ieder geval dat de keukenwagen nog in staat was vers voedsel te brengen. Vaak was dat niet eens meer mogelijk. In het recentere verleden hebben we gezien dat Dutchbat 3 in Srebrenica afgeknepen werd door de Serviërs en steeds meer op de ‘ijzeren voorraad’ van de ingeblikte rantsoenen aangewezen was. Ook het Neder- landse VN-bataljon in Korea kwam voor soortgelijke ontberingen te staan. In het boek van Robert Stiphout, De bloedigste oorlog, wordt deze situatie beschreven. ‘Door- dat de keukens ver achter het front in het veilige Chungju staan, zijn de Nederlanders al dagen aangewezen op noodrantsoenen. De pakketjes bestaan uit een blik vlees, een blik meelproducten, een zakje chocola, kauwgom , twee pakketjes oploskoffie, suiker een dozijn waterzuive- ringstabletten, een pakje sigaretten en een plastic lepel. Met lucifers en blokjes vaste spiritus kunnen ze het eten opwarmen. Maar door de kou en wind is goed opwarmen onmogelijk. Bovendien is vuur maken vaak verboden. De mannen worden misselijk van het halfrauwe voedsel, blikvergiftiging zeggen ze zelf.’ Met de invoering van de MRE’s (Meals, Ready-to-Eat), waarbij het verpakte voedsel door een chemische reactie zonder vuur opgewarmd kan worden, lijkt de problema- tiek zoals in Korea in ieder geval voorbij. Ook is de varië- teit aan maaltijden aanmerkelijk uitgebreid, net als meer mogelijkheden voor bijvoorbeeld vegetarisch, halal en koosjer eten. Toch wordt ook deze voeding niet echt hoog aan geslagen. Bijnamen als Meals, Rejected-by-the-Enemy (maaltijden afgewezen door de vijand) zeggen op zich genoeg. Nog steeds gaat er niets boven versbereid voedsel. Dat verse eten bereiden is ondertussen ook steeds meer opwarmen geworden. Het eten in Kamp Holland in Uruz- gan werd in Nederland bereid, kant en klaar diepgevroren naar Uruzgan vervoerd, waar het in ovens werd opge- warmd. Over de kwaliteit op zich werd weinig geklaagd, maar ook hier slaagde men er in de hitte van meer dan 40 graden Celsius in om zuurkool met worst te serveren.
vertelt in het boek Militaire ooggetuigen, de strijd in mei 1940, dat ze in ieder geval nog wel steeds een warme maaltijd kregen. “De kok reed mee en had een paard voor de kar met van die keteltjes. Die hingen daar gezellig te slingeren. En dan was het bruine bonen met spek. Maar ja, al die dagen was het bruine bonen met spek. Ik gaf daar niet om, ik was dat gewend.”
Ook voordat de strijd op 10 mei 1940 uitbrak, stond de keuken van het Nederlandse leger al bekend om zijn rats, kuch en bonen. Waar men als militair per dag recht op had, was precies afgemeten. Dat was overvloedig en peul- vruchten leken niet op te kunnen. Met de voorgeschreven hoeveelheden werd nog wel eens gesjoemeld. Veteraan Aart de Groot meldde dit in een schrijven over zijn mobi- lisatietijd aan de IJssellinie bij Oenen in 1939-’40 aan het Veteraneninstituut: ‘De kok kwam met paard en wagen uit Oenen. Wij waren de laatsten, dus werden de melkbussen leeg- en schoongemaakt. Korte tijd later kwam diezelfde eerste luitenant De Roos tot de ontdekking dat wij per man een ons vlees en margarine te weinig kregen. In
Militairen van het NDVN op heuvel 975 aan de maaltijd (uit blik), enige tijd voor de terugtrekking, Zuid-Korea, 1951. Foto: Wim Dussel/NIMH
OKTOBER 2015 15
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65