haar ogen niet meer dan een logische afspiegeling van de maatschappij. Leanne van den Hoek bereikte in 2005 als eerste vrouw de rang van brigadegeneraal (zie ook pag. 22 en 23). Men zou bijna vergeten dat de eerste vrouwelijke cadetten pas in 1978 door de poorten van de KMA liepen. En de marine in 1983 de eerste vrouwelijke adelborsten tot het KIM toeliet. De pioniers onder de vrouwelijke duikers ontvingen in 1995 hun brevet. Dit waren flinke stappen. Vooral als men ze afzet tegen het motto dat het wervingsbureau voor vrouwelijke marinevrijwilligers (de voorloper van de MARVA) aan het eind van de Tweede Wereldoorlog hanteerde: ‘Maak een man vrij voor de vloot!’ Wat konden vrouwen bijdragen? ‘Vrouwelijke kwaliteiten als reflectief vermogen, kwetsbaarheid durven tonen en empathisch vermogen zijn net zo belangrijk’, meende voorzitter van het Defensie Vrouwen Netwerk Jeanet Pijp- ker in het Algemeen Dagblad. Daar zijn de meeste vredes- organisaties het trouwens mee oneens. Naar hun mening krijgen vrouwen helemaal niet de kans om het leger zelfs maar een tikkeltje gevoeliger te maken. Kijk naar de Ame- rikaanse reservist Lynndie England. Zij was prominent te zien op de schokkende foto’s uit de Abu Graib-gevangenis die in 2004 een wereldwijd schandaal veroorzaakten. Wat was hier nou precies, aldus de vredesbeweging, the woman’s touch?


Vrouwen in gevechtsfuncties


De laatste jaren is het politieke klimaat voor diversiteit in de krijgsmacht echter killer geworden, zo lijkt het. De werving is blijven steken onder de 10 procent, ondanks het ambitieuze beleid. Met 8 procent vrouwen bij vre- desmissies behoorde Nederland evenmin tot de interna-


Troepen en het Korps Mariniers laten geen vrouwen toe. Als vanouds. Onlangs ontstond enige mediaheisa toen de Gelderse Larissa Bieringa een startbewijs voor de selectie- training van het KCT ontving, maar dit weer inleverde omdat ze zich ‘niet welkom’ zou hebben gevoeld. Een traditioneel martiaal land als Israël doet het trouwens niet veel beter. Ook daar vindt men nauwelijks vrouwen in gevechtsfuncties en is er bijvoorbeeld veel weerstand tegen het inzetten van moeders met jonge kinderen. De fameuze Israëlische militair-historicus Martin van Cre- veld vreest dat een ‘gefeminiseerd leger’ minder goed zal vechten. Militairen knokken vooral voor hun kameraden. Des te meer reden, aldus Van Creveld, om de fronteenhe- den mannelijk te houden. Anders zouden de mannen wel eens rare dingen kunnen gaan doen op het slagveld. Zoals in een – biologisch bepaalde – reflex schieten om vrou- welijke collega’s te beschermen met gevaar voor eigen en andermans leven. Overigens past hier een kanttekening. Recent onderzoek wijst uit dat het saamhorigheidsgevoel nauwelijks daalt in eenheden die relatief veel vrouwen bevatten.


‘Vrouwen nemen geen levens’


Oud-commandant van de US Marines generaal Robert H. Barrow ging nog een stapje verder. Hij zei tijdens een hoorzitting voor het Amerikaanse congres: ‘Vrouwen geven leven, koesteren leven, voeden leven. Ze nemen geen levens.’ Diezelfde Barrow verwees naar de Korea Oorlog (1950-’53). Daar hield een marinedivisie zich negen Chinese divisies van het lijf bij 20 graden onder nul. De mariniers hadden het gevecht gegarandeerd ver- loren, aldus Barrow, als de divisie voor 15 procent uit vrouwen had bestaan. Zijn uitspraken maakten veel los, dat zal niet verbazen. Opiniemakers als Van Creveld en Barrow nemen geen meel in de mond. Ze verwoorden echter wat de meeste militairen vinden, ook in Nederland: oorlogvoeren is traditioneel een mannending. De meeste vrouwelijke militairen accepteren dit gegeven – althans tot op zekere hoogte. Ze kiezen zelf in grote meerderheid voor onder- steunende functies en niet voor de gevechtseenheden, in de wetenschap dat de fysieke eisen doorgaans te zwaar zijn. Ze weten dat er extra op ze gelet wordt, zoals bij de sporttests. Ze weten dat het aantal gevallen van seksuele intimidatie (een ‘commissie-Staaltje’ in het dagelijks taal- gebruik, zo genoemd naar de gelijknamige onderzoeks- commissie) groot blijft.


Staatssecretaris Jack de Vries poogt vrouwen te interesseren voor een baan bij de krijgsmacht tijdens de Huishoudbeurs in de Amsterdamse RAI.


tionale kopgroep. Het gros van de dienende militairen ervoer het genderbeleid – en de bijbehorende positieve discriminatie – als averechts werkende politieke cor- rectheid. Al helemaal slecht viel het idee om desnoods vrouwelijke managers van buitenaf aan te trekken en ze in uniform te hijsen. Ook suggereerde toenmalig minister van Defensie Henk Kamp dat vrouwen mogelijk zouden worden ontzien bij komende reorganisaties. De internet- fora liepen over van verontwaardiging. Nog steeds vindt men nauwelijks vrouwen in gevechts- functies. De onderzeedienst, het Korps Commando


Daar komt nog iets belangrijks bij. Het huidige kabinet heeft het diversiteitsbeleid grotendeels ontmanteld. De actieplannen en voorkeursmaatregelen werden gestaakt: de streefcijfers voor vrouwen zijn vervallen, de scholings- en stageprogramma’s gestopt. Van de bijna tachtig gene- raals zijn er twee vrouw. ‘We hebben te maken met een old boys network’, klaagde Pijpker. ‘Een sfeer van man- nen onder elkaar die in Den Haag de banen verdelen.’ In 2014 was 9 procent van alle militairen een vrouw. Snelle verbetering lijkt niet snel aanstaande: de militaire oplei- dingen telden vorig jaar 7 procent vrouwen. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert beloofde intussen wel de diversiteitsmaatregelen in de praktijk zo goed mogelijk te zullen handhaven. Het ministerie blijft dus op zoek naar mankracht… eh, menskracht.


MAART 2015 9


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65