Ooggetuige
lang tentoongesteld in de voorgalerij van haar ouderlijk huis. “De bewo- ners brachten allerlei geschenken mee die bij mijn wiegje werden neer- gelegd, zoals kippen met de poten aan elkaar gebonden, mandjes met eendeneieren en sisir pisang, trossen bananen. Na twee dagen stopte de show, maar de volgende dag kwam een houtskoolbrander uit het oer- woud. Hij had het bericht via de tam- tam gehoord.” Omdat hij drie dagen had gelopen om de blanke baby te zien, werd het wiegje opnieuw naar de voorgalerij gebracht. Daar viel de man op zijn knieën en bad traditi- onele gebeden. “Veel later zei mijn moeder tegen mij: ‘Hetty, jouw leven moet een gelukkig leven zijn, er is zo intens voor je gebeden.’”
Waalbrug opgeblazen Na een overplaatsing naar Ban-
doeng op Java, vertrok het gezin in 1927 naar Nederland en korte tijd later naar Berlijn, waar vader Sedee zich specialiseerde als kno-arts. Na voltooiing van zijn studie werd hij benoemd tot geneesheer directeur van de koloniale reserve in Nijmegen en opende een praktijk aan huis in de Waalstad. “Ik heb daar een zorge- loze, warme jeugd gehad”, herinnert Bongers-Sedee zich. “We reisden veel, naar Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland.” Op 10 mei 1940, ze zat inmiddels op de hbs, volgde de Duitse inval. “Er kwamen vliegtuigen hoog over en we hoorden in de verte schieten, maar in onze eigen buurt was het heel rustig. Wel hoorden we op een gegeven moment een raar romme- lend geluid dat een paar minuten duurde, maar door alle indrukken gaven we er geen aandacht aan. Later bleek dat dat geluid het opbla- zen van de Waalbrug was. De Neder- landers hadden de brug laten ont- ploffen om de Duitsers te verhinde- ren de Waal over te steken.” Ze weet nog dat ze Duitse soldaten voorbij zag marcheren en dat er tanks door de buurt denderden. Toch veran- derde er in het begin nog niet zoveel in het leven van het 16-jarige meisje. “Ik ging naar school en naar de padvinderij, reed paard en kanode op de Waal. Van dat kanoën heb ik aan het begin van de bezetting genoten. Toen de Duitse controle op de wegen strenger werd, hebben we aan de overkant bootladingen ker-
Hetty Sedee met haar vader in Londen. Foto: privécollectie Hetty Bongers-Sedee
sen uit de Betuwe gehaald.” Na haar eindexamen volgde ze in Amsterdam een studie aan de school voor maatschappelijk werk, de latere sociale academie. Nadat Zuid-Neder- land in september 1944 werd bevrijd, kon de 21-jarige studente niet meer naar haar ouders in Nijmegen en woonde ze afwisselend in Amster- dam en bij haar opa en oma in Den Haag en later, na hun evacuatie van- wege de aanleg van een tankgracht in de hofstad, in Leidschendam. “Ja, ik heb van de gaarkeukens gegeten. Ja, ik heb tulpenbollen gegeten. Ja, ik heb honger gehad. Ja, ik heb het erg koud gehad. Maar dat was niets vergeleken met wat andere mensen hebben meegemaakt.”
Nederlands-Indië
Ze keerde terug naar Nijmegen en genoot aanvankelijk van het leven in de bevrijde Waalstad. “Maar na een poosje werd ik onrustig. Ieder- een had het over wederopbouw en helpen en ik deed niets.” Haar vader, die in Londen was geplaatst, wees haar op de vrouwenafdeling van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger, het zogeheten Vrouwenkorps KNIL (VK-KNIL). “Dat leek me leuk”, vertelt ze. “Niet voor mijn hele leven natuurlijk, maar tijdelijk. Even iets anders.” Samen met twintig andere vrouwen en meisjes kreeg ze in Enge- land haar militaire opleiding. Maar dat stelde volgens haar niet zoveel voor. Naast twee uniformen kregen de vrouwen ook een pakket voor
persoonlijke verzorging “Dat was duidelijk voor het mannelijk geslacht samengesteld. Er zat bijvoorbeeld een potje Yardley brillantine in”, vertelt ze lachend.
In oktober 1945, kort na de capitu- latie van Japan, vertrok de 22-jarige VK’ster naar een nog onrustig Neder- lands-Indië. Aan de overtocht met de Kota Gede bewaart ze goede herinne- ringen. “We waren allemaal gemili- tariseerde burgers, honderd mannen en twintig vrouwen en je merkte niet veel van verschil in rang. Hoewel er ook wel een zekere dreigende sfeer aan boord hing vanwege het mijnen-
‘Ik zag
mensonterende omstandigheden in de kampen’
gevaar, werd er veel gelachen en gekletst. En ’s avonds maakten we muziek en speelden we spelletjes op het achterdek.” Ook werd er volgens haar wel wat geflirt aan boord. “Maar van seks het ik nooit wat gemerkt. Dat kon ook haast niet, er was geen privacy”, aldus Bongers-Sedee. Op Java werd de VK’ster met haar collega’s ondergebracht in het kloos- ter van de zusters van Ursulinen
MAART 2015 49
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
