SHELL VENSTER MEI 6


n JUNI 2013


Opnames van astronaut André Kuipers vanaf het International Space Station.


Londen Parijs Nederland


“TWEE CRUCIALE ONTWIKKELINGEN VAN DEZE EEUW, DE ONVERMIJDBARE VERSTEDELIJKING EN DE GEWENSTE VERDUURZAMING VAN DE ENERGIE- VOORZIENING, ZIJN MOEILIJK TE VERENIGEN.”


PROFESSOR DR. IR. ARJAN VAN TIMMEREN


grote stadsregio het efficiëntst. Sociaal gezien is echter een wijk met een paar honderd mensen optimaal. Je kunt een schaal hebben die technisch klopt, maar die sociaal niet ‘volhoudbaar’ is.” In plaats van de term duurzaam, gebruikt Van Timmeren liever het Zuid- Afrikaanse woord volhoudbaar. “Bij grotere gemeenschappen is er al snel minder sociale controle”, gaat hij verder. “Bovendien geeft individueel gedrag, bijvoorbeeld afval scheiden of zuinig omgaan met energie, geen zichtbare bijdrage aan het geheel. Wolken- krabbers met zestig verdiepingen zijn meestal funest voor society building.” Een bekend adagium in stadsontwikke- ling is ‘de straten moeten ogen hebben’. Sommige stedenbouwkundigen zien daarom kleine wijken met maximaal vier woonlagen als ideale bouwblokken om een megastad te plannen. WAT HET LASTIG maakt is dat de verstedelijking vaak zo snel gaat dat stedenbouwkundigen en overheden er niet tegen op kunnen plannen. Lagos in Nigeria groeide in rap tempo van 280.000 inwoners in de jaren vijftig tot veertien miljoen vandaag. In 2020 zal Lagos waarschijnlijk 25 miljoen zielen tellen. Zie de bouwexplosie die hiervoor nodig is maar op te vangen. Andere voorbeelden van steden, die in nega- tieve zin uit hun jasje zijn gegroeid, zijn de extremen, zegt Van Timmeren, bij- voorbeeld het uitgewaaierde San Fran- cisco met zijn oneindige files en smog en het geconcentreerde Hongkong met zijn eindeloze rijen wolkenkrabbers zon- der goede buitenruimte. ”TWEE CRUCIALE ONTWIKKELINGEN van deze eeuw, de onvermijdbare ver- stedelijking en de gewenste verduur- zaming van de energievoorziening, zijn moeilijk te verenigen”, zegt Van Timmeren. “Duurzame energiebronnen hebben juist een lage energiedichtheid, terwijl steden behoefte hebben aan energiebronnen met een hoge ener- giedichtheid, zoals de huidige fossiele energiedragers. De uitdaging is om verstedelijking en verduurzaming met elkaar te verbinden.” BEHALVE ENERGIE heeft een stadsmens water en voedsel nodig. “Energetisch gezien zijn er heel veel mogelijkheden om de toenemende vraag op te lossen. De beschikbaarheid van drinkwater, grondstoffen en voedsel vormen een veel groter potentieel probleem”, legt Van Timmeren uit. “De Grieken en de Romeinen hadden het met hun stadsta- ten niet zo slecht bekeken. Wanneer een polis zo groot dreigde te worden, dat hij niet goed meer in zijn eigen


energie, water en voedsel kon voor- zien, stichtten ze een nieuwe polis.” DOOR DE VERSTEDELIJKING kunnen natuur- rampen, met name overstromingen, een grotere impact krijgen, waarschuwt Van Timmeren. “Tachtig procent van de wereldeconomie vindt plaats in delta’s in kustgebieden, die de grootste risico’s lopen bij zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden.” Volgens het rapportWorld Urbanization Prospects van de VN lopen van de 633 steden met meer dan 750.000 inwoners (in 2011) er maar liefst 233 overstromings- gevaar, waarmee het bestaan van 663 miljoen mensen gevaar loopt. Ook andere natuurrampen bedreigen miljoenen mensen in grote steden. Van deze 633 grote steden lopen er 132 gevaar bij langdurige droogte, 68 bij wervelstormen en 40 bij aardbevingen. “LUCHTVERVUILING is het volgende pro- bleem van steden”, gaat Van Timmeren verder. De lucht die inwoners in steden als Caïro, Delhi en Calcutta inademen bevat vier tot vijf keer méér fijnstof dan de lucht die Amsterdammers inademen. “En die is ook al niet echt gezond.” Lokale overheden zouden hierop kunnen reageren met maatregelen als maximale uitstootnormen voor voertuigen, het ver- plicht stellen van lage emissie stadsdistri- butie, bijvoorbeeld trucks op vloeibaar aardgas, of zelfs nulemissie stadsdistribu- tie, bijvoorbeeld elektrische of waterstof- voertuigen. Met de groei van steden, neemt de macht en de democratische verplichting van lokale politici immers toe. “Er zou ook meer gedaan kunnen worden door materialen die fijnstof absorberen in te bouwen in gebouwen en infrastructuur”, oppert Van Timmeren. VAN TIMMEREN ziet ten slotte een sociaal-economische wolk boven de stad hangen. De middenklasse, de motor van de economische groei, zou kunnen worden weggevaagd door de voortschrijdende automatisering. Dan valt een deel van de vraag en daarmee de economische groei weg. “Dan heb je Chinezen in flats van zestig verdie- pingen hoog gezet, die helemaal geen keuze meer hebben. Ze kunnen geen boer meer worden en ze kunnen ook geen consument meer worden.” WANNEER DE CHINESE stadsbewoners echter net zo welvarend worden als wes- terse stadsbewoners en zich ook de luxe kunnen permitteren om het platteland te romantiseren, is het goede nieuws dat het Chinese platteland dan bijna even leeg is als toen ze vertrokken. Volgens de Verenigde Naties zal de bevolkings- groei in China zich namelijk voor 98 procent in de steden voltrekken. n


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32