reportage de comeback van de europese bizon in nederland


Na een lange afwezigheid is de Europese bizon, of wisent, al weer ruim vijſtien jaar terug in de Nederlandse natuur. Een aanwinst, vindt Leo Linnartz, ecoloog bij de stichting ARK Natuurontwikkeling. Niet alleen omdat het prachtige dieren zijn die een gevoel van oernatuur oproepen, maar vooral omdat Nederland zo bijdraagt aan de bescherming van een bedreigde soort. Daarnaast spelen deze kolossen een belangrijke rol in de Nederlandse natuur doordat ze zorgen voor een meer open en gevarieerd bos.


tekst en foto’s hans wolkers


E


en deken van mist hangt in de vroege ochtend over natuur- gebied De Maashorst. Tussen kleurende bomen ploegt een grijze Peugeot Partner dapper over het zanderige pad. Samen


met Arjen Boerman, voorlichter en wisentbe- heerder bij de stichting FREE Nature, ben ik op zoek naar de wisenten die sinds 2016 in het gebied leven. FREE Nature zet zich in voor herstel van ecosystemen en beheert zo’n 35 gebieden met een behoorlijke variatie aan grote grazers. Wisenten zijn daarbij van grote meerwaarde, omdat ze de andere grazers aanvullen.


VOORGEVOEL Boerman kent het gedrag van ‘zijn’ wisenten van haver tot gort en spreekt vol passie over ze. ‘Wisenten zijn echt fantastische dieren’, zegt hij. ‘Ze zijn wat mij betreſt de mooiste grazers die we hebben. Je weet nooit waar ze zich precies ophouden, maar ik denk dat ze niet al te ver weg zijn.’ Boermans voorgevoel blijkt te kloppen, want na een minuut of tien zien we een groep wisenten op een mistig veld. Een enorme stier kijkt wantrouwend onze kant op, maar besluit dan toch dat er een belangrijkere zaak is: grazen. Terwijl we de


imposante dieren van een afstand gadeslaan, kleurt de opkomende zon de lucht prachtig oranje. Het lijkt wel een tafereel uit een ver verleden, maar dankzij de inspanningen van organisaties zoals ARK Natuurontwikkeling en FREE Nature is dit de moderne realiteit.


KWAKKELEND BESTAAN Ooit trok de wisent in enorme kudden over de Europese vlakten en bossen. De dieren voelden zich vooral thuis in de gematigde zone, van Noord-Spanje tot Zuid-Zweden, inclusief Nederland, Oost-Europa en de Kaukasus, maar ze waren ook goed bestand tegen koude winters. ‘Sneeuwdiepte, niet temperatuur, is bepalend of de dieren kunnen overleven: die moet niet te extreem zijn, anders kunnen ze niet foerageren. Daarom zijn alpiene graslanden, waar de sneeuw wordt weggeblazen, prima geschikt’, vertelt ecoloog Linnartz. ‘Ook hebben de dieren een hekel aan hete zomers. Die vermijden ze door de bergen of juist het bos in te trekken.’ Al in de prehistorie werd de wisent door de mens bedreigd. Een lot dat veel meer diersoorten trof, doordat de moderne mens met effectieve wapens en een uitstekende groepsorganisatie veel dieren overbejaagde. ‘Vooral tussen de koper- en de bronstijd, zo’n 3.000 tot 5.000 jaar geleden, zijn in enkele honderden jaren veel soorten verdwenen’,


vertelt Linnartz, die ook specialist is in de geschiedenis van grote grazers. ‘Omdat wisenten zich terugtrokken in ontoegankelijke bossen, hebben zij de mens overleefd.’ Door die efficiënt jagende homo sapiens leidde de soort de afgelopen honderden jaren een kwakkelend bestaan in Europa, met slechts nog hier en daar wat versnipperde kleine populaties. In Oekraïne, ooit een wisenten- bastion met miljoenen dieren, verdween de soort al in de 16e eeuw. In andere landen overleefden de dieren met moeite. Uiteindelijk legde vlak na de Eerste Wereldoorlog de laatste wisent in het Poolse oerbos van Bialowieza het loodje, enkele jaren later gevolgd door de laatste wilde wisenten in de Kaukasus. Slechts een handjevol dieren overleefde in dieren- tuinen en in privébezit. Die vormden het begin van een internationaal fokprogramma om de soort te redden. Dit werd een groot succes, want sinds 1954 leven er weer wilde wisenten- populaties in voornamelijk Oost-Europa. In totaal zijn er nu zo’n 7.000 dieren in het wild, plus nog eens 1.000 dieren in gevangenschap.


STROOMVERSNELLING Alle begin is moeilijk en dat gold ook voor de eerste stappen van de herintroductie van de wisent in Europa. ‘De eerste gefokte wisenten werden in Polen uitgezet, in het oerbos van Bialowieza’, vertelt Linnartz. ‘Dit is niet het


januari 2023 - #1 | | 9


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60