WATERBEHEER


Waterschap De Dommel: alles uit de kast tegen extreme droogte


De zomer van 2018 pakte bijna desastreus uit voor Waterschap De Dommel. Om onomkeerbare schade aan zeldzame popula- ties in de natuurrijke beken van het waterschap te voorkomen, moesten de grondwaterpompen aan. Net als dit jaar. Bij de start van het droge seizoen in april stond het grondwater in de hoger gelegen gebieden nog ruim een meter lager dan normaal. “Het tekort had zich in de winter nog niet aangevuld”, zegt beleids- adviseur Rob van Veen. “Daardoor pakt 2019 nog slechter uit dan het jaar ervoor.”


Het waterschap moest het na de wateroverlast in 2016 opge- stelde actieplan voor klimaatadaptatie herzien. Van veen: “Vijf jaar geleden stond droogte nauwelijks op de agenda. Over het opvangen van wateroverlast hebben we volop kennis, maar niet over de aanpak van verdroging.” De vragen zijn onder meer: moe- ten er waterbuffers komen, moet het beheer van de 30 duizend kilometer aan watergangen aangepast worden om de spons- werking te vergroten (met acceptabele risico’s op waterover- last) en moet het waterschap in het reguliere onttrekkingsver- bod voor grond- en oppervlaktewater een onderscheid maken tussen gewassen? “We zitten middenin het traject om op dit


soort vragen een antwoord te vinden, in samenspraak met andere spelers in ons gebied. Er is een breed bestuurlijk overleg voor grondwater in het leven geroepen. We moeten de omslag maken naar meer water vast- houden. Een derde van ons oppervlak is stedelijk gebied. De stad meer als een spons inrichten klinkt mooi en aardig, daar is veel voor nodig. Niet alleen wadi’s. Klimaatadaptief bouwen staat nog in de kinderschoenen.”


Intussen zijn er kortetermijnmaatregelen genomen. Zo ver- dubbelt het waterschap de gemeentelijke subsidie voor het af koppelen van regenwater en wordt het verruilen van stenen voor groen op onder meer schoolpleinen ondersteund. Samen met landbouworganisatie ZLTO is een fi nanciële regeling opge- zet voor agrariërs, om kleine stuwen in hun sloten te plaatsen, zodat regenwater ter plekke in de bodem kan zakken om het grondwater aan te vullen. “Het oppompen van grondwater voor het voeden van beken is in elk geval geen structurele maatre- gel”, aldus Van Veen, “maar wie weet moeten we het volgend jaar weer doen.”


Rob van Veen,


beleidsadviseur Waterschap De Dommel


en Aa’s in het natuur- en grondwaterbeschermingsgebied Drentsche Aa ingestelde beregeningsverbod op grondwater voor laagsalderende gewassen ziet Vertegaal dan ook als een goed begin van veranderend beleid. “Dit soort verboden is structureel nodig, juist om ervoor te zorgen dat kritieke situa- ties zo laat mogelijk ontstaan.”


Afkoppelreeks Een beregeningsverbod is eveneens een mooi opstapje naar de door Natuurmonumenten bepleite ‘afkoppelreeks’ voor grondwater in perioden van watertekort. Volgens de Water- wet zijn de provincies bevoegd om een dergelijke reeks in te stellen. In de praktijk blijft het stil. Ook in het eerste-fase- rapport van de Beleidstafel Droogte staat geen woord over een dergelijke reeks voor grondwater. Minister Van Nieuwen- huizen wil er ook niet aan en zei tijdens het Kameroverleg over water in juni dat het eindverslag van de beleidstafel een deskundige onderbouwing zal geven waarom er in ons land geen verdringingsreeks voor grondwater nodig is. Een gemis- te kans, vindt Vertegaal. “Wij vinden dat alle kwetsbare natuur in ons land vergelijkbaar moet worden afgewogen tegen de belangen van andere watergebruikers, zoals de landbouw. Niet alles kan overal. We moeten in elk geval tot een bete- re verdeling komen. Het prioriteren van onttrekkingen is heel goed mogelijk”, zegt Vertegaal.


Een verdringingsreeks zou kunnen helpen, denkt Roovers, “maar het is naïef gedacht dat je grondwater, net als opper- vlaktewater, makkelijk volgens een prioriteitenlijst kunt ver- delen. Rond grondwater kleeft een wirwar van functies. De samenhang is complex. Grondwater is bovendien niet mak-


18 WATERFORUM NR 6


kelijk te sturen. En soms wil je niet sturen, denk aan locaties waar veel vervuiling in de grond zit van voormalige chemische wasserijen. Daar wil je het grondwater op zijn plek houden. Er zitten dus veel meer haken en ogen aan. We zullen iets slims moeten bedenken. Ik denk aan stroomgebiedsbeheer- plannen, maar dan voor grondwater. Een gebiedsgerichte aanpak is nodig, maar wel integraal, dus verweven met alle aanwezige functies van grondwater. De stroomgebieds- beheerplannen, zoals we die kennen voor de Kaderrichtlijn Water, zijn pure waterplannen. Daar los je de verdrogingspro- blematiek niet mee op. En kijk ook naar de energietransitie. We gaan steeds meer grondwater gebruiken voor het ver- warmen en koelen van huizen, van warmtekoudeopslag tot geothermie. Ook daarmee zal je rekening moeten houden.”


Gemiddeld natter Volgens de Delftse hoogleraar adaptieve deltaplanning Frans Klijn, tevens rivierdeskundige bij onderzoeksinstituut Deltares, moet ons land niet te hard van stapel lopen. “We hebben nu twee extreem droge jaren gehad. Dat is bijzonder en verklaart waarom de roep om water achter de hand te houden voor in droge perioden, nu doorklinkt. Maar alle droogtestudies tot nu toe over extreme jaren als 1976 en 2003 wijzen uit, dat Nederland alles goed op orde heeft en dat er geen noodzaak is ons watersysteem ingrijpend aan te passen. Misschien moeten we ons niet te veel door de waan van de dag laten leiden. De trend is juist dat het natter wordt, wijzen de scena- rio’s van het KNMI uit. De jaarlijkse neerslag neemt toe, van 750 naar 800 millimeter, terwijl de verdamping van ruim 500 millimeter veel minder toeneemt. Op de lange termijn wordt het gemiddeld natter. Landbouwgewassen hebben meer


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56