42


Onderzoek WO II-herinneringen


Emoties helpen herinneringen te behouden


Wat gebeurt er met verhalen over de oorlog die van generatie op generatie worden doorgegeven? Annabel de Ruij ter,


wetenschappelij k medewerker bij het Nederlands Veteraneninstituut,


onderzocht het in drie generaties van vij f families. Tekst Else de Jonge Illustratie Studio Garcia


Wat is de aanleiding voor jouw onderzoek naar de overdracht van oorlogsherinneringen van WO II-veteranen aan de volgende generaties? ‘Het Nationaal Comité 4 en 5 mei onderzoekt hoe herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog worden doorge- geven binnen verschillende groepen, zoals Indische Nederlanders, Sinti en Roma, verzetsstrijders, mensen die gedwongen voor de bezetter moesten werken en veteranen. Ik heb me gericht op de veteranen. Er zijn twee soorten geheugen: het communicatieve geheugen en het cul- turele geheugen. Het communicatieve geheugen bestaat uit persoonlijke herinneringen die mensen met elkaar delen in kleine groepen, zoals families. Het culturele geheugen is wat een samenleving als geheel onthoudt, via bijvoorbeeld herdenkingen, oorlogs- monumenten, geschiedenisboeken en onderwijs. Er zijn nog maar weinig oog- getuigen van de Tweede Wereldoorlog


Nederlands Veteraneninstituut


in leven. Dit roept de vraag op wat dit betekent voor hoe we herinnerin- gen aan die oorlog bewaren. Bij het Nederlands Veteraneninstituut (NLVi) zagen we meteen in hoe belangrijk dit onderzoek is.’


Hoe ben je te werk gegaan? ‘Ik heb vijf interviews met WO II- veteranen uit de interviewcollectie van het NLVi gehaald. Die vijf mensen hebben verschillende verhalen. Een van hen was chauff eur op een pantservoer- tuig bij de Huzaren van Boreel. Een an- der heeft een Surinaamse achtergrond en deed als vrijwilliger mee aan de geallieerde acties in de Pacifi c. Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat ze erva- ring hebben met vrijheidsbeperkingen, ontberingen en geweld. Van elk van die vijf veteranen zijn een kind en een kleinkind geïnterviewd. Ik heb de in totaal vijftien interviews geanalyseerd op hoe verhalen van de eerste generatie terugkomen in de verhalen van de twee latere generaties.’


Je schrij ft in je inleiding dat ‘herinneringen geen vaste gegevens (zij n), maar voort- durend veranderen’. Wat zie je veranderen bij de overdracht tussen generaties? ‘Dat herinneringen naarmate ze verder verwijderd raken van de bron, steeds meer gefragmenteerd en versnipperd raken. Soms is er sprake van inco- herenties tussen de verhalen van de eerste en van de derde generatie. Arie Noot bijvoorbeeld, een veteraan die gedetacheerd werd bij de Britse Special Air Services, vertelt dat hij en zijn kompanen met jeeps naar Duitsland reden om achter de Duitse linies te komen. Daarbij passeerden ze Bergen- Belsen. Aries kleindochter vertelt dat haar grootvader heeft geholpen bij het bevrijden van een concentratiekamp, dat het verschrikkelijk was, maar dat ze niet weet hoe verschrikkelijk, omdat haar grootvader daarover zweeg. Die twee verhalen kunnen niet allebei waar zijn. Mijn verklaring is dat haar


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76