58


10 jaar Veteranenwet Wat kan er bet Dit jaar is de Veteranenwet tien jaar van kracht. Reden voor een klein


feestje. Het is ook een mooi moment om te kij ken wat er beter kan. Tekst Annemiek Sinnige Illustratie Adobe Stock


De Veteranenwet is in 2012 unaniem aangenomen door de Eerste en Tweede Kamer, en werd in 2014 van kracht door het Veteranenbesluit. Jaren van strij d over vooral de soms tekortschietende (na)zorg van Defensie gingen hieraan vooraf. De wet kent twee speerpunten: de bij - zondere zorgplicht en het bevorderen van waardering en erkenning voor veteranen. De laatste twee begrippen worden trouwens vaak door elkaar genoemd, alsof ze inwisselbaar zij n. Er is verschil in betekenis. Zoals Tine Molendij k, als cultureel antropoloog


D


‘Het conflict moest zo snel mogelij k vergeten worden’


checkpoint


houdt zij zich vooral bezig met onderzoek naar moraliteit in oorlog, militaire cultuur en morele verwon- ding, het eerder heeft verwoord: waardering gaat over positieve appre- ciatie, bij voorbeeld via onderschei- dingen en applaus. Erkenning draait om het récht doen aan de ervaringen van het individu, inclusief menselij ke tekortkomingen. Het tonen van de waardering en erkenning gaat steeds beter. Er zij n vorig jaar veel activiteiten en bij eenkomsten geweest. Sla de Veteranennota 2023–2024 er maar op na. In 2023 heeft Defensie 2240 onder- scheidingen uitgereikt, waarvan 2030 Herinneringsmedailles Internationale Missies. Ook de waardering vanuit de samenleving voor veteranen blij ft onverminderd groot, zo getuigt het jaarlij kse opinieonderzoek.


Zorgplicht Het tweede focuspunt van de wet is de bij zondere zorgplicht die de overheid heeft voor veteranen, voor hun relaties en voor militaire dienstslacht- offers zonder de status veteraan. Dat de zorgplicht werd opgenomen in de wet was een overwinning voor de belangengroepen, zoals de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en dienstslachtoffers (BNMO) en het Veteranen Platform, die hiervoor lang


hebben gestreden. Het was ook een bij zondere mij lpaal in een positieve ontwikkeling die in de jaren negentig stapvoets werd ingezet. De overheid had daarvoor namelij k weinig empathie getoond voor veteranen met psychische klachten. Kolonel b.d. en oud-politicus Theo van den Doel promoveerde twee jaar geleden op een onderzoek naar de Nederlandse veteranenzorg tussen 1945 en 2015. Hij zei toen in een interview in Checkpoint: ‘Er was direct na de oorlog in Nederlands-Indië een richtlij n om fysieke invaliditeit vast te stellen. Voor het in kaart brengen van psychische schade ontbrak zo’n richtlij n. In politiek en samenleving was de teneur dat het conflict zo snel mogelij k vergeten moest worden. Veteranen die zich jaren nadien meldden met psychische klachten vonden geen gehoor bij de overheid. Ook bij latere missies – Korea, Libanon – werd geen rekening gehouden met de langetermij n- gevolgen van inzet.’


Protocol Van den Doel zegt in datzelfde interview dat het ministerie van Defensie in de jaren tachtig het standpunt huldigde dat nazorg een maatschappelij ke verantwoordelij k- heid was en geen taak voor Defensie. ‘Politiek en ambtenarij vonden een


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76