Blik van buiten


59


over rituelen Tine


O


weer thuis te komen’


veteranen


‘Rituelen helpen


Molendijk


Ooit waren er standaard collectieve rituelen in de samenleving voor terugkerende militairen. In sommige landen bestaan die nog steeds. In Mozambique, bijvoorbeeld, waar militairen na de recente burgeroorlog vaak standaard reinigingsrituelen moesten ondergaan. Het doel: hen te ontdoen van de geesten van mensen die zij hadden gedood of gedood hadden zien worden. De militairen moesten hun oorlogservaringen naspelen, reinigende kruidendranken drinken en zich ook van buiten reinigen door bepaalde baden te nemen. De families van deze militairen maakten ook deel uit van deze rituelen, en bovendien werd gedacht dat de geesten van hun voorouders meekeken. Na afloop werden de militairen feestelijk onthaald en terugverwelkomd door het hele dorp. Het idee was dat op die manier zowel de geestelijke als sociale balans weer was hersteld. Dit soort reinigingsrituelen is heel anders dan een juridische benadering waarin de veteraan ofwel onschuldig ofwel strafbaar wordt verklaard, en anders dan een medische benadering waarbij veteranen in hun eentje in de


behandelkamer komen te zitten. In de hierboven beschreven rituelen wordt erkend dat militairen geen eenzame wolven zijn maar opereren in naam van ons allen. Het lijkt zo logisch. Aangezien militairen hun ideeën over goed en kwaad hebben ontwikkeld in relatie tot de samenleving, en vervolgens zijn ingezet in naam van de samenleving, zou de verwerking van een uitzending ook moeten gebeuren in relatie tot die samenleving. Maar maatschappelijke reinigingsrituelen zoals hierboven besproken bestaan hier niet meer. Gelukkig ontwikkelen veteranen en andere betrokkenen zelf nieuwe initatieven. Zo zijn er terugkeerreizen naar het gebied van uitzending, het Veteranen Search Team van vrijwilligers die helpen met zoekacties naar vermiste personen, het dilemma- programma van ‘Veteraan in de Klas’, het kunstproject Helmen vol Verhalen waarin jonge veteranen gekoppeld worden aan kunstenaars, noem maar op. Het zijn activiteiten die nadrukkelijk samen met de samenleving worden ondernomen. Zo helpen deze ‘rituelen’ huidige en toekomstige veteranen in de verwerking van de uitzending en de re-integratie in een samenleving die ooit zo vanzelfsprekend hun thuis was. Ze helpen veteranen om daadwerkelijk weer thuis te komen.


Dr. Tine Molendijk is antropoloog en gespecialiseerd in de thema’s geweld, militaire cultuur, ethiek en geestelijke gezondheid, met name PTSS en moral injury. Ze is als universitair docent verbonden aan de Nederlandse Defensie Academie, en leidt een interdisciplinair NWO NWA-onderzoeksproject gericht op morele verwonding onder militairen en politiepersoneel.


checkpoint


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76