volgens Wecke de Wereld Censuur H
et was geen succes, de Ame- rikaanse betrokkenheid bij de Vietnamoorlog. Uitein- delijk was een smadelijke
aftocht het resultaat. De Amerikaanse krijgsmacht meende echter niet gefaald te hebben: de nederlaag was met name te danken aan de omslag in de publieke opinie in de VS. Eerst was er een meerderheid die de missie onder- steunde, maar nadat het leed van de Amerikaanse GI’s en van de Vietnamese burgers, langdurig ongecensureerd, op het tv-scherm in de Amerikaanse huis- kamers verscheen, veranderde die meer- derheid in een minderheid. Op basis van de relatie tussen gesneuvelden in de Koreaanse en Vietnamese oorlog en de steun voor die acties, kwam de Ameri- kaanse hoogleraar Mueller, indertijd, tot de conclusie dat naarmate de verliezen groter werden, de steun voor de opera- ties navenant afnam. Een gegeven dat hij in de zogenoemde ‘Muellerhypothese’ samenvatte.
Regeringen, en met name die van de VS, realiseerden zich dat de berichtgeving over militaire acties de publieke opinie in hoge mate beïnvloede. In een tijd nog zonder social media of internet- tende burgers zou censuur een uitkomst bieden. En dat bood het ook. Tijdens de Eerste Irakoorlog (die vanwege Koeweit) hadden de oorlogvoerende geallieerde overheden de pers aan een touwtje. Velen herinneren zich het videospelletje waarmee die oorlog werd thuisbezorgd. Geen sprake van bloedige verliezen bij vriend en vijand, slechts de neutrale
nauwkeurigheid van welhaast speel- goedraketten die de Irakese strijdmacht neutraliseerden. Een dikke generaal met aanwijsstok verkondigde voor de wereld de feiten en de bijbehorende interpreta- ties daarvan.
Het videospelletje waarmee de Irakoorlog werd thuisbezorgd
20 MAART 2014
Als onder censuur verstaan moet wor- den: ‘het gebruiken van de macht van de staat, een bepaalde groepering of van bepaalde individuen om informatie achter te houden of de expressie aan banden te leggen’, dan was die Irakoor- log een schoolvoorbeeld van censuur. Voor het eerst werd door de Amerikanen ook embedded journalism gebruikt. Het impliceert bescherming, vervoer, voed- sel, informatie te verstrekken door een bepaalde krijgsmacht, waarbij de jour- nalisten zich uiteraard verplichten om zich aan de gestelde regels te houden. Niet alleen was het, vanzelfsprekend, verboden om militair relevante zaken te vermelden of met bepaalde berichten het moreel van de troepen dan wel dat van het thuisfront te ondermijnen: de gehele opzet inzake media-aandacht sloot in feite objectieve en vrije journa- listiek uit. In feite was van censuur in hoge mate sprake, ook al werd het veelal niet met die naam aangeduid. Zo dienden de journalisten in poolver- band te functioneren en werden slechts journalisten uit het geallieerde kamp toe- gelaten. Moest men onder escorte reizen naar bepaalde door de krijgsmacht hier- toe geselecteerd plekken, volgden intrek- king van accreditatie en straf voor onge- hoorzaamheid aan de regels en bleek de
enige daadwerkelijke strijd waarvan men getuige was te bestaan uit tafeltennis- wedstrijden met de militairen. Overigens, veel militairen zullen niet op basis van sancties en censuurregels hun gedrag bepalen. Zij zullen ook zonder dat aan zelfcensuur doen en vrijwel automatisch al datgene nalaten wat op enigerlei wijze de missie niet ten goede komt. Maar bepaalde ervaringen worden wel opgeslagen in het geheugen en zijn daarmee niet verdwenen. Het kunnen zaken betreffen die een persoon in hoge mate belasten en zijn of haar relaties op den duur in gevaar brengen. Op bepaalde momenten wordt dan alsnog de prijs voor de censuur betaald. Een prijs, die niet alleen bestond uit het handhaven van de censuur door diverse maatregelen, maar vooral ook uit de negatieve psychologische effecten die censuur voor de gecensureerden met zich mee kan brengen…
Natuurlijk, censuur kan van belang zijn als het voor regering en krijgsmacht posi- tieve beeldvorming bevordert en nega- tieve verhindert. Soms zal echter gecon- stateerd worden dat ‘met de ogen van nu’ er geen censuur, maar juist openheid betracht had moeten worden. Het bete- kent niet veel meer dan een gratuite schuldbekentenis, zonder dat daar daad- werkelijke consequenties aan verbonden zijn. De betreffende militairen en burgers zijn of overleden of niet meer geïnteres- seerd in het verre verleden. Soms zullen nabestaanden alsnog pogen althans enige financiële genoegdoening te bemachti- gen. Censuur kan nodig zijn, maar ook op gespannen voet met eerlijke en zo objectief mogelijke voorlichting staan. Misschien is daarom te overwegen in bepaalde gevallen censuur in stellen op niet noodzakelijke, soms belachelijke en veelal voor een objectieve berichtgeving schadelijke censuur.
Drs. Leon Wecke is docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen en oud-directeur van het Studiecentrum voor Vredesvraagstukken.
Column
Foto: William Moore
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64
