Nederlands-Indië
Een andere beperking waar Zweers op wijst, is het probleem van de veilig- heid voor de gemiddelde fotograaf en correspondent in het gehele conflict. Het was voor de westerse pers vrij- wel onmogelijk om zonder bescher- ming onafhankelijk te werk te gaan in Indië. Ze waren voor hun infor- matievoorziening daardoor vooral aangewezen op de persconferenties die door de militaire en politieke voorlichtingsdiensten in Batavia werden gegeven. Hierbij werden dan goedgekeurde foto’s van de legerfoto- grafen ter beschikking gesteld.
Internationale pers
Ook de internationale pers maakte hier grif gebruik van. “Als je die foto’s bekijkt, dan wijkt dat beeld niet veel af van het beeld in de Nederlandse bladen”, aldus Zweers. “Soms klopte het beeld wel”, legt hij uit, “maar werd je door het bijschrift misleid.” Hij wijst op een foto waarbij de lokale bevolking de Nederlandse militairen hartelijk lijkt te ontvangen. Bij nadere bestudering is dit de pro- Nederlandse Chinese minderheid van het stadje. Uit andere foto’s blijkt dat de Indonesische bevolking vooral angstvallig binnen blijft. “In Neder- land zag men dit verschil natuurlijk niet”, verklaart Zweers.
“Er waren legerfotografen, zoals Ben Huisman, die fotografeerden wel dat beeld van het geweld, maar daar werden ze niet vrolijk van in Batavia, daar zaten ze niet op te wachten. Het werkte ook frustrerend. Die foto’s werden toch niet geplaatst, dus dan fotografeerde je die gevolgen van de strijd niet meer.” Zweers legt uit dat alles naar het hoofdkwartier in Batavia kwam en daar selecteerde de militaire censor de foto’s die vrijge- geven konden worden. “Gewonden en doden, zeker van Nederlandse kant, zulke beelden kwamen er eigenlijk nooit door. Het valt wel te reconstrueren en in archieven is deels terug te vinden wat niet vrijge- geven werd, maar er is ook heel veel weggegooid. Hele archieven, zoals
van de Marinevoorlichtingsdienst, zijn verdwenen.”
Zweers kwam zelf bij een van zijn speurtochten zo duizenden van deze ‘vergeten’ negatieven uit de collectie van de legervoorlichtingsdienst tegen in het Nationale Archief. Hij heeft ze allemaal minutieus bestudeerd en contactafdrukken laten maken. Ook is hij toen op zoek gegaan naar de nog levende legerfotografen die al deze foto’s hadden gemaakt. “Dat was niet makkelijk”, vertelt
sche kant. “Die waren er natuurlijk ook”, vertelt Zweers. “Ik heb wel eens opgemerkt: waar is eigenlijk de ‘Indonesische excessennota’?” Hij legt uit hoe deze confronterende foto’s werden geselecteerd door de militaire inlichtingendienst (NEFIS) en met name bij minister-president Drees op het bureau kwamen te lig- gen. “De socialisten lagen dwars en die moesten over de streep getrok- ken worden om in te stemmen met de tweede politionele actie. Dat kon
Louis Zweers. Foto: Birgit de Roij
hij, “want ik kreeg niet zomaar de adresgegevens.” Toen hij ze die foto’s liet zien, zagen ze vaak hun eigen werk voor het eerst terug sinds ze datzelfde beeld door de lens had- den gezien in Indië. “Ze reageerden dan vaak in de trant van: ik heb die beelden nooit meer gezien, ik heb daar mijn nek voor uitgestoken, ik had dood kunnen zijn en ik heb dat allemaal gedaan voor de zaak. Ze waren er duidelijk gefrustreerd door geraakt”, aldus Zweers.
Indonesische excessennota Er zijn wel aanwijzingen dat er ook
politieke druk werd uitgeoefend met de foto’s die niet vrijgegeven werden en dan met name de foto’s van gruweldaden van Indonesi-
door gekleurde beeldinformatie te geven die in dit geval vooral liet zien hoe erg de Indonesiërs bezig waren”, legt Zweers uit. “Ten slotte achtte ook Drees een militair optreden onvermijdelijk.”
Op de een of ander manier is aan het beeld dat toen is gecreëerd nog decennialang vastgehouden. Volgens Zweers hebben ook de media hier niet hun verantwoordelijkheden genomen. Zo was er de fotograaf en filmer Charles Breijer die achteraf met zijn materiaal, dat de werkelijk- heid toonde, langs de bladen ging. Zweers vertelt hoe Breijer door de redacties werd afgewezen: ‘Nou wil ik het niet meer hebben, we zijn Indië kwijt, nu hoeft het niet meer.’
Zie ook Checkboek 1-2014. MAART 2014 13
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64
