WATERBOUW


ter als voorkeursbron.” Daarbij gaat het nadrukkelijk om brak grondwater, beklemtoont Raats. Liefst onttrokken onder de diepst gelegen polders. “Met moderne membraantechnolo- gie kunnen we dit brakke water zonder grote problemen of extra kosten ontzouten. En door het juist onder die diepste polders te onttrekken, verminderen we zoute kwel en verzil- ting. Twéé vliegen in één klap.” De Groot snapt de keuze en noemt die “niet per se onverstandig”. Alleen zal er in de toe- komst een moment komen dat er grote gevolgen ontstaan voor natuur, milieu en de omgeving. “Vooral wanneer de droogte van 2018 eerder regelmaat wordt dan uitzondering.”


Pompen en doorspoelen


“Al sinds de twaalfde eeuw zijn we aan het inpolderen en daalt de bodem, terwijl de zeespiegel stijgt”, sluit Bierkens aan. “Het verschil wordt gewoon elk jaar groter. Je kunt de situatie nog een paar decennia oprekken door zoet water te blijven verpompen, maar echt structureel vind ik dat niet. En, trouwens, dat verpompen kost ons meer geld dan het uitein- delijk economisch oplevert. Dat hebben we al een tijd terug uitgerekend.”


Maar wat dan? Bierkens: “Begin met gebieden plasdras te zetten. Alleen dan groeit de bodem weer aan. Bovendien levert het natuur- en landschapswinst, tegendruk tegen kwel en voorkom je uitstoot van broeikasgassen. Je moet dit pro- bleem echt in samenhang met het klimaatbeleid zien, vind ik.” Boeren en tuinders zullen niet staan te juichen. “Die moet je uiteraard de mogelijkheid bieden een omslag te maken. Maar je kunt niet eindeloos blijven pompen en doorspoelen.” De droogte van 2018 heeft laten zien dat het terugdringen van verzilting in West-Nederland moeilijker is dan we dach- ten, zegt De Groot. “Bij meerdere langdurige droogtes zal je op den duur je knopen moeten gaan tellen. Het natuurlijk toelaten van zout water tot aan Gouda is helemaal geen gek idee. Een heroriëntatie van waterwinningsbedrijven is op ter- mijn misschien wel onvermijdelijk.”


Vasthouden Hogerop, in Oost- en Zuid-Nederland, is het vooral taak meer water vast te houden in natte periodes. Bierkens: “Het water wordt nu snel afgevoerd en heeft weinig kans om te infi ltre- ren naar het grondwater. Op de zandgronden kun je vennen en natte heide terugbrengen voor infi ltratie.” Ook Raats pleit voor een “proactiever beheer” om meer water te laten infi ltre- ren. Dat kan met zachte maatregelen zoals het opzetten van stuwtjes om water langer in sloten te laten, of het omvormen van dennenbossen tot hei en loofbos. “Dat voorkomt veel verdamping.” Maar ook harde maatregelen zijn nodig: infi ltra- tieplassen op strategische locaties (zie ook kader).


Ook hergebruik van afvalwater of restwater krijgt alom steun. Raats: “Wanneer je restwater kunt herbestemmen voor land- of tuinbouw door aanvullende zuivering, spaar je grondwater uit.” Suiker Unie en Bavaria leveren bijvoorbeeld al restwa- ter aan omringende telers. Het Waterbedrijf Groningen heeft plannen om een zuiveringsfabriek te bouwen voor water uit de Eems dat ook het rwzi-effl uent van de stad afvoert. De


18 WATERFORUM NR 5


Geuldal als spons Na zware regenbuien overstroomt het dal van de Gulp en Geul in Zuid-Limburg regelmatig, terwijl bij grote droogte het grondwaterpeil wegzakt. Het is een van de vele voorbeelden van beken en rivieren die de afgelopen honderd jaar in een keurslijf zijn gedwongen om water zo snel mogelijk af te voeren. Natuurorganisaties, verenigd in de coalitie Natuurlijke Kli- maatbuffers (CNK), willen het Geuldal de komende jaren inrichten als ‘natuurlijke spons’, een manier om meer wa- ter vast te houden en zo het grondwater op peil te houden tegen droogtes. In overleg met het Limburgse waterschap zijn zo’n dertig maatregelen bedacht, zoals het weer laten meanderen van de beken, verwijderen van drainage en aan- passing van landbouwmethoden rondom de beken.


“In CNK werken acht natuurorganisaties samen, zo vor- men we een helder aanspreekpunt”, vertelt coördinator Anne Kruft. De ‘natuurlijke spons’ is een van de zes kli- maatadaptieve strategieën van CNK: bovenloops water vasthouden om overstromingen, maar ook droogte tegen te gaan. Er zijn ook sponsprojecten in het oosten van het land: het weer laten meanderen van de Regge, omvorming van landbouw- naar natuurgebied in Drentsche Aa en ver- natting van het Dwingelerveld en Bargerveen. CNK bestaat uit Vogelbescherming Nederland, Staatsbosbeheer, WWF, ARK Natuurontwikkeling, Waddenvereniging, de Natuur en Milieufederaties, LandschappenNL en Natuurmonumenten.


fabriek moet zoetwater leveren aan grootgebruikers als staalproducent Van Merksteijn en het enorme data- centrum van Google. Raats roemt ook het project Co-astar, waarin tuin- bouwers in het Westland regenwater dat niet meer in hun bassins past, ondergronds opslaan voor gebruik in droge tijden. De Groot: “De tuinbouw is al heel ver en een voorbeeld voor de industrie en de agrarische sector.” Hij blijft zich richten op afspraken op na- tionaal niveau over drinkwaterwinning en verbruik. “Zuinigheid en het bewust omgaan met ons water verdient echt meer aandacht in beleid en politiek.”


Extreem lage grondwaterstand in december 2018 in natuurgebied De Campina bij Boxtel.


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48