36


De militaire grap is vaak een vorm van coping


waarop in delen van de samenleving toch min of meer een taboe ligt of jezelf vrij willig in gevaar brengen. Het zij n zaken die je niet in normale taal kunt vatten. De militaire grap is vaak een vorm van coping, zelfbescher- ming. Dat die humor ook voorafgaand aan een missie aanwezig is, heeft te maken met soldaten voorbereiden op wat ze te wachten staat. Het is een dunne lij n, waarbij het kweken van eelt op je ziel ook een excuus kan worden om eroverheen te gaan.


Wreed Een filmpje waarin militaire artsen wedden of het volgende been dat geamputeerd moet worden het linker of rechter is, kan begrij pelij k zij n als je hun situatie en context kent. Het laat zien hoe moeilij k de realiteit is waarin ze zich bevinden. Het wordt echter gevaarlij k wanneer zwarte humor omslaat in pesterij en, wrede grappen en morele verharding: leedvermaak en ontmenselij king zorgen er dan voor dat het taboe op geweld niet meer wordt gevoeld. Ter illustratie van ontmenselij king wij st Molendij k op een voorbeeld van Israëlische militairen die voor de grap met hun tanks over begraafplaatsen rij den. De militairen vertellen, met de lij ken nog in beeld, op sarcasti- sche toon dat ze bezig zij n met de verbouwing van een wij k. Molendij k: ‘Dat gaat juridisch en ethisch alle grenzen over. Het is wat je krij gt als het absurde normaal geworden is.’ Zelf denk ik aan Amerikaanse snipers die zichzelf lachend filmden terwij l ze over de lichamen van hun slachtoffers piesten.


Te confronterend Als het om dit soort voorbeelden gaat, kij kt Nederland liever naar andere legers. De buitenwereld moet denken dat onze militairen niet zo zij n, dat die dit soort dingen niet doen. Maar Molendij k weet dat de realiteit complexer is. Is donkere humor ook, net als gevechtsstress, een indicatie dat militairen niet meer inzetbaar zij n? Dat ze een te groot risico vormen om het oorlogsrecht nog te kunnen respecteren en zich alleen nog richten op overleven en wraak? Molendij k: ‘Omdat het beeld van oorlogen vaak te confronterend is, kij ken mensen liever weg. Het soort humor zou zeker iets kunnen zeggen over of eenheden nog inzetbaar zij n. Mij n onderzoek richt zich echter vooral op humor zonder er een oordeel over te vellen. Het is belangrij k voor de maatschappij om zich erin te kunnen verdiepen en om te begrij pen waar het vandaan komt.’


Eerlij k Molendij k zegt dat zwarte humor eigenlij k de eerlij kste, brute vertelling is van die ingrij pende oorlogsomstan- digheden. Soms denkt ze dat het de enige manier is om zulke gebeurte- nissen te bespreken. Het heeft iets ironisch: we lachen de waarheid weg, met als gevolg dat er niets verandert, omdat grappen nu eenmaal niet serieus worden genomen. In militaire humor verdwij nt dat probleem soms, doordat de clou ontbreekt en het ongemak blij ft bestaan. Als voorbeeld haalt Molendij k een inauguratieritueel aan bij een eenheid waar bier uit het kunstbeen van een oud-collega wordt gedronken. Alsof


checkpoint


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56  |  Page 57  |  Page 58  |  Page 59  |  Page 60  |  Page 61  |  Page 62  |  Page 63  |  Page 64  |  Page 65  |  Page 66  |  Page 67  |  Page 68  |  Page 69  |  Page 70  |  Page 71  |  Page 72  |  Page 73  |  Page 74  |  Page 75  |  Page 76