KULINARIA


Tradycje i zwyczaje wielkanocne WIELKANOC


Pisanki


Dlaczego malujemy wielkanocne jajka? Nie każdy wie, że zwyczaj zdobienia jaj występo- wał w wielu kulturach, m.in. w sumeryjskiej Mezopotamii, w Cesarstwie Rzymskim czy w Egipcie. W Polsce malowanie wydmuszek sięga czasów prapogańskich. Najstarsze pisanki na terenie naszego państwa arche- ologowie znaleźli na wyspie Ostrówek. Po- chodzą z końca X wieku. Według badaczy tradycja barwienia jaj wywodzi się z pogań- skiego święta Jare, które wypadało wiosną, a Słowianie malowali i ozdabiali z tej okazji jajka. Następnie wręczano sobie kraszanki podczas Jarych Godów, co miało zapewnić witalność i pomyślność w zbliżającym się roku. W kulturze pogańskiej jaja symbolizo- wały płodność, witalność, odrodzenie, a ko- ściół katolicki przyjął zwyczaj ich malowania jako odniesienie do zmartwychwstania Jezu- sa.


Święconka


Istnieją różne teorie na temat genezy święce- nia pokarmu. Początkowo ludność z polskich ziem nie chodziła do kościoła z wielkanoc- nym koszyczkiem. Odwiedzał ich ksiądz. Do- piero z czasem wierni zaczęli nosić przezna- czone do poświęcenia produkty do kościoła. Niegdyś mieszkańcy terenów Polski święcili nie tylko jadło, ale również wodę i ogień. Po skropieniu ogniska należało podnieść z nie- go chociażby niewielką gałązkę. Wierzono, że stanowi ona ochronę przed burzami i gra- dami. Wielkanocny tradycyjny koszyk zawie- rał: baranka, jajka, chleb, mięso (kiełbasę lub wędlinę), sól i pieprz, babkę oraz chrzan. Niektórzy umieszczają w nim również masło, zajączka oraz inne smakołyki.


Śmigus-dyngus Niegdyś kobiety smagano witkami wierzbo- wymi, co miało zapewnić płodność i wital- ność. Oblewanie wodą weszło do tradycji później. Pradawni poganie oblewali się zim- ną wodą z okazji nadejścia wiosny i budze- nia się przyrody do życia. Zgodnie z przesą- dem, porządnie oblana panna szybciej miała znaleźć dobrego kandydata na męża.


Żur wielkanocny, wędzonką i majerankiem pachnący


• • • •


2 szklanki ukiszonego żuru, 30 dag białej kiełbasy


10-15 dag wędzonego boczku łyżka oleju


• • • • • • • • • • •


1 średniej wielkości cebula 2 ząbki czosnku


łyżeczka Vegety 1 liść laurowy


2 ziela angielskie


pół szklanki śmietany - sugeruję tłustą łyżka mąki


5 ziarenek czarnego pieprzu 2 łyżeczki majeranku


jajka ugotowane na twardo – tyle, ile się lubi do każdego talerza


Do garnka wlewamy 3 szklanki wody, wkładamy ziele angielskie, Vegetę, pieprz w ziarnkach i całą białą kiełbasę i gotujemy na średnim ogniu około 10 minut. W tym cza- sie obieramy cebulę i kroimy na dowolnej wielkości kawałki. To samo czynimy z czo- snkiem. Boczek kroimy w niezbyt drobną kostkę. Na łyżce oleju podsmażamy przez chwilę cebulę, dodajemy boczek i smażymy na średnim ogniu, cały czas mieszając, aż cebula zacznie być szklista. Pod koniec sma- żenia dodajemy posiekany czosnek. Cebulę z boczkiem dodajemy do zupy, zaś z zupy wyjmujemy kiełbasę. Zupę z boczkiem i ce- bulą gotujemy następne 10 minut, w tym cza- sie zaś kroimy ugotowaną kiełbasę na zgrab- ne kawałki oraz mieszamy bardzo dokładnie śmietanę z łyżką mąki. Do ugotowanej zupy dodajemy żur. Do śmietany z mąką wlewamy kilka łyżek gorącej zupy i dokładnie miesza- my – następnie zaś dodajemy do zupy. Do garnka dodajemy również majeranek, sól i świeżo zmielony pieprz. Zupę zagotowu- jemy. Na talerze nakładamy porcję kiełbasy i ugotowane na twardo i pokrojone na połów- ki jajka i zalewamy gorącą zupą. Wybornie smakuje z chlebem na zakwasie lub z ziem- niakami okraszonymi tłustymi skwarkami.


Sos tatarski idealny dodatek do jaj


Przepisy na sos tatarski można odnaleźć już w książkach kucharskich z XVII wieku. Od dawna ten zacny sos miał swoje grono wiel- bicieli. Sos tatarski znany jest prawie na ca- łym świecie, a co kraj, to przepis. W Polsce sos tatarski należy do potraw tradycyjnych. To nieodzowny dodatek do gotowanych jajek i doskonały do wszelkich mięs. Oto skład:


szklanka majonezu, pół szklanki gęstej śmie- tany, po szklance: posiekanych korniszonów albo ogórków kiszonych, posiekanych grzy- bów z octu, czerwonej cebuli, sól, pieprz, idealnym dodatkiem są pokrojone kapary


studzi przygotowujemy cebulę: obieramy ją i kroimy w ósemki. Na patelni silnie rozgrze- wamy olej i dodajemy cebulę – smażymy przez pół minuty delikatnie mieszając, tak, aby cebula miejscami się przypiekła, lekko solimy. Zdejmujemy z patelni i odstawiamy na bok. Umyte jabłka kroimy w ósemki, usu- wamy gniazda nasienne, skrapiamy sokiem z cytryny. Kiełbasę wkładamy do naczynia do zapiekania, dodajemy cebulę i jabłka oraz rodzynki, wlewamy cydr, posypujemy grubo zmielonym pieprzem i cukrem. Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 180 stopni, zapiekamy przez 30 minut, następnie zwięk- szamy temperaturę do 200 stopni i zapieka- my jeszcze przez 10 minut. Podajemy z bu- raczkami doprawionymi chrzanem. Kiełbasa świetnie smakuje na drugi dzień po kilku mi- nutach podgrzewania w gorącym piekarniku.


Bogusław Sypień KONTAKTY | 30 KONTAKTY |


Mieszamy wszystko, dokładnie doprawiamy i już!


Biała kiełbasa pieczona z jabłkami, cebulą i cydrem


Dzięki jabłkom i cydrowi smakuje wybornie – lekko i soczyście. Idealna na Wielkanoc! Jeśli nie masz cydru, możesz zastąpić go piwem z sokiem jabłkowym. Jednak jabłek i cebuli nie zastępujemy niczym – one w tym przepisie muszą być.


• •


• • •


• • • • •


1 kg białej, surowej kiełbasy (nie parzo- nej)


3 twarde jabłka 2 spore cebule 1 szklanka cydru


1 łyżka brązowego cukru (można zastą- pić białym)


1/2 szklanki rodzynek sok z połowy cytryny 1 łyżka oleju sól


zalewamy zimną wodą, tak by była nią przy- kryta. Stawiamy na średnim ogniu i podgrze- wamy, aż woda zacznie prawie wrzeć – ale nie powinna się zagotować. Gasimy ogień, zostawiamy kiełbasę w wodzie do wystygnię- cia na około 15-20 minut. Kiedy kiełbasa się


świeżo zmielony czarny pieprz Kiełbasę wkładamy do garnka,


sól i świeżo zmielony pieprz


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40