Andere culturen
TEKST: ANNEMIEKE LENSSINCK, MONUTA • FOTO’S: ANNEMIEKE LENSSINCK, SHUTTERSTOCK/ ALEKSANDAR TODOROVIC, HOLLANDSE HOOGTE
Iedere cultuur heeft zijn eigen rituelen om de dood het hoofd te bieden. Rituelen geven ons houvast. Onze omgang met de dood verandert, maar de behoefte aan zingeving en symboliek blijft, zegt Peter Nissen, hoogleraar Spiritualiteitsstudies aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
RITUELEN J
troosten ons
e zou Peter Nissen specialist in de dood kunnen noemen. Hij is vooral geboeid door de rituelen rond de dood. Die maken duidelijk hoe mensen spiritualiteit beleven nu de samenleving in rap tempo ontkerkelijkt. Nissen: ‘Dat kerke- lijke instituties naar de achtergrond verdwijnen, betekent
niet per se het einde van onze religiositeit. We hebben rituelen rond het sterven nodig om zin en betekenis te geven aan de dood.’ Veel mensen grijpen terug op vertrouwde elementen die ze nog kennen uit de kerk. ‘We ontsteken bijvoorbeeld kaarsen als symbool voor het eeuwige licht. En een op de drie gezinnen heeft een gedenkplekje in huis, met een foto en daarbij een paar symbolen: een kaars, een steen, de bril van opa, zijn horloge. Een huisaltaar, als het ware. Rituelen geven ons houvast.’
Ziel keert terug in ander voertuig Hoe we omgaan met de dood, hangt volgens Nissen vooral samen met de manier waarop mensen tegen het leven aankijken. De gebruikelijke Westerse voorstelling is als een lijn: je wordt geboren, gaat dood en daarna ben je ergens anders, waar dat ook is. Maar in delen van Azië wordt het leven gezien als een cirkel: de mens wordt steeds opnieuw geboren. Hindoes zien het lichaam als het stoff elijk voertuig dat je achterlaat in de cyclus van wedergeboorte. Daarom kiezen ze voor cre- matie - het lichaam heeft zijn taak immers volbracht en de ziel keert in een ander voertuig terug. Hoe anders is dat in de Christelijke, Isla- mitische en joodse cultuur, waarin aan het lichaam juist grote waarde wordt gehecht. Dat heeft alles te maken met het klassieke beeld van de wederopstanding. Nissen: ‘Om die reden had de kerk lange tijd een zekere weerstand tegen crematie. In de Islamitische en joodse cultuur is dat nog steeds zo. De lijkwassing en de eeuwige grafrust zijn daar belangrijke tradities.’
Tablet: klik hier voor een fi lmpje van de Surinaamse begrafenis met muziek en dans. Geen tablet? Kijk op
ww.kbo.nl
(cover Nestor, naar beneden scrollen). 44
Samen rouwen We verbazen ons soms over de verschil- len met andere culturen, maar ook onze omgang met de dood is in de loop der tij- den fl ink veranderd, vertelt Nissen. ‘In de middeleeuwen was de dood een openbare aangelegenheid. Je rouwde samen met anderen. Sinds de 19e eeuw verdween de dood uit het publieke domein. Begraaf- plaatsen lagen niet langer naast de kerk, maar aan de rand van het dorp. Maar nu is de dood weer achter de coulissen vandaan. Mensen zijn niet meer beschroomd om publiekelijk verdriet te tonen en te delen met anderen. Anders dan ooit tevoren, dat wel. Sterker nog: het collectief tonen van rouwemoties lijkt wel hot.’ Nissen schrijft die ontwikkeling toe aan de emotiecultuur: ‘Maar die publieke, massale rouwrituelen staan óók voor de diepgevoelde behoefte om met de dood te leren omgaan. Mensen gebruiken ze als compensatie voor het wegvallen van de kerk.’
MEER INFORMATIE Op
www.monuta.nl vind u nog meer informatie over rituelen rond de uitvaart in andere culturen.
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65