WOENSDAG 30 JUNI 2010


kunst


PS11 metmythologischewaarde Binnenwas buiten


GelijktijdigmetZoeken&scheuren, dejongeSandbergvanMaxArianis Binnenwasbuiten,deSandberg- vleugelAmsterdamverschenen. Daarinbeschrijftkunsthistoricus PaulKempersdegeschiedenisvan denieuwevleugeldie in1954aan hetStedelijkMuseumwerdge- bouwdendiesymbolischwasvoor hetopenbeleidvantoenmalige StedelijkdirecteurWilSandberg. ‘Weiniggebouwenmoetenzobe- scheidenzijn alseententoonstel- lingsgebouwvoorkunst,’schreef WilSandbergin1951aandewet- houderKunstzaken: ‘Hetbouw- werkmoet,omdekunsttelaten spreken,geheelachtergrondzijn, hetmoetnederig zijnenuiterst eenvoudig.Entochmoethetkarak- terhebben.’ DeSandbergvleugel,waarveel


grotespraakmakendeexposities zijngehouden,werdin2006ge- sloopt tenbehoevevandenieuw- bouw.


PaulKempers:Binnenwasbuiten, uitgeverijValiz,€19,50.


hij zichzoafzettetegen Sandberg. Fuchsheeft veel veranderingenon- gedaangemaakt en een restauratie geëntameerddie weer teruggaat naar 1895.Hij heeft de aanzetgege- venvoor de sloop vandeSandberg- vleugelendeprotserige poeha-ar- chitectuur vandenieuwbouw.”


bouwing: “Gijs hadtochinDuits- landeen mooi museum opgezet, maar hijismij verschrikkelijk te- gengevallen. Niet in staatomiets vandeinspiratie vanSandberg om te zetten in daden.Gijs is eenbange man gebleken. Hijheeft het niet aangekund.” Rood kleurendewangenvan Ari-


O Amsterdam1959:WillemSandbergwasvan1945tot1963directeurvanhetStedelijkMuseuminAmsterdam,waarvoorhij alvanaf1938werkte.


stimuleerde. En kunstenaarskwa- men vaak bij hem thuis,erwas een goede sfeer.Ikdenk dat hijinrela- tiesdichtbij,zoals familie,enjegens zijnadjunctHans Jaffé welbrokken heeftgemaakt doorzijn rechtlijnige opstelling. Hij vond bijvoorbeeld dat Jaffé hem niet zou moeten op- volgen, maar zeidat niet recht-


streeks.Dat mensendan kwaad werden,konhij nietkonbegrijpen.” “Zijn opvolgingwerdzoeen rare zaak. Links intellectueel Amster- dam vond dat Jaffé hem moest op- volgen. Sandberg,die internatio- naal wasgeoriënteerdwas,wilde Pontus Hultén uit Zweden –die is later nognaar CentrePompidou ge-


gaan.HetwerdEdy deWilde.” Hetbrengtons naar de recentege-


schiedenis en het heden –het Ste- delijkisaljaren dicht wegens reno- vatie (maar gaat deze zomervoor eendeel weer even open) –ende opvolgers die in de schaduwvan de groteSandberg hun werk moesten doen. “Ik hebdeindrukdat ze alle-


FOTOEVABESNYÖ/HH


maal eenscherfje Sandberg hebben opgepakt.Edy de Wilde heeftzich op Amerikaanse kunst gestort. Wim Beeren is kunst uit verreoorden gaan halen, maar die is uiteindelijk tenondergegaan aan de affaire rond de restauratie vandie Newman. Nou, toen kwam Rudi Fuchs. Die neemikechtkwalijkdat


an vanboosheid als hij terugdenkt aanVan Tuyl en cultuurwethouder Carolien Gehrels, die in 2006 de sloop vandeberoemde glazen Sandbergvleugelinleidden met een steendoor de ruiten. “Schandelijk. Wateen cultuurbarbarij.” Arian was, tenovervloede,dus te-


Getekend door de oorlog


In zijn inleidingvandeSandbergbiografieZoeken &scheuren,dejongeSandbergbeschrijftMax Ariande mythedieWilSandberg,ooiteentenger, stotterendjongetje,vanzichzelf graagcreëerde, als dievaneeneeuwigekwajongen,meteenleven volavontuur.DeadellijkeSandberg,geborenin AmersfoortengetogeninAssen,heeftwelbelang- stellingvoorkunst;datvalt af te leidenuit zijn keuzevooreentekenopleiding.MaaropdeRijks- academiehoudthijhetgeenhalfjaarvol. Indejarendertig,alsbeginnendgrafischont-


werper,zeerpolitiekbewust,doethij zijneerste klussenvoorhet StedelijkMuseum:hijhelptten- toonstellingenorganiserenenontdektdemoder- nekunst. In1938wordthijaangetrokkenalscon- servator.Het StedelijkMuseumisopdatmoment


een,zobeschrijftMaxArian,bedomptgesloten museum,metzwaredeurenendeftige stijlka- mers,waarkunstenaarsverenigingenweliswaar somsvooruitstrevende tentoonstellingenorgani- seren,maarwaar ookcollectiesalsdievanhet apotheekmuseumnogzijnondergebracht. Delinkse,jongeSandbergzal indeoorlogsjaren


zijnpositie kiezenendeelnemenaanhetkunste- naarsverzet.Hij sluit zichaanbijeengroepmet onderanderenbeeldhouwerGerritvanderVeen endrukker FransDuwaer,diepersoonsbewijzen vervalst.Zijnnaamis alsorganisatorverbonden aaneenvandebekendsteverzetsdadenuitde oorlog:deaanslagophetAmsterdamsebevol- kingsregister,in1943. Bijna dieheleverzetsgroep werdnaverraadopgepaktengeliquideerd,onder


wieSandbergsgrote vriendenWillemArondeus, KoenLimpergenJohanBrouwer.Het zalSand- berg, diedeoorlogoverleeft inonderduik, blijvend tekenen. Tijdensdieonderduik stort hij zichophet grafi-


schewerk.Op16februari1945,zobeschrijft Arian, maaktSandbergopdertienkleineblocnotevelle- tjesenmetkoudehandenplannen‘omdebeoefe- ningderbeeldendekunstenopeenhogerplante brengen.’ HijdenktaaneenRaadvanKunste- naars,diedebelangenvankunstenaarsmoetbe- hartigen,enaaneenKunstraad, dieonderwijs in kunstententoonstellingenmoetorganiseren. In 1945,alsdebevrijdingdaarisenhijwordtbe- noemdtotmuseumdirecteur,ishij er klaarvoor.


LdF


gendesloopvan de Sandbergvleu- gelenbenoemt de hedendaagse kijkopdetoekomst vanhet Muse- umplein als ‘gekonkelovertoeris- tenaantallen’. “Sandbergvond het belangrijk om vernieuwende kunst te laten zien en daardoor werd het museum bezocht.Dat is toch een andereroute.” De nieuwstedirecteur, Ann Gold-


stein,aangetreden op 1januari, is voorslagonzichtbaar.“ Ik hebgeen idee wiezeisofwat ze wil, want je ziet haarnooit.” Gevraagd naar wataldeze re-


search hem zelf heeft gebracht, strektdezeventigjarige Arian zijn rug. “Ik vindhet stimulerend om te zien watiemand, één man, teweeg kanbrengen.Datvind ik grandioos. Dat je dusindit levennooit meer moet zeggen: hetmaakt niet uit wat ik doe,want het maakt wél uit.”


MaxArian:Zoeken&scheuren, dejongeSandberg JohannesvanKesselPublishing,€45,-.


verdeéén na laatste Stede- lijkdirecteur, Gijs vanTuyl, aangetreden tijdens de ver-


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48  |  Page 49  |  Page 50  |  Page 51  |  Page 52  |  Page 53  |  Page 54  |  Page 55  |  Page 56