Tekst: Lisette Biesenbeek - Shutterstock
Waarden realiseert doorbraken in een vastgelopen systeem
Er zijn gezinnen in Nederland die met zoveel hulpverleners te maken hebben dat niemand nog precies weet wie waarvoor verantwoordelijk is. Waar de problemen – schulden, ziekte, armoede, opvoedstress – zich opstapelen, raken ook professionals het overzicht kwijt. Juist daar zet het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) zich voor in. Met hun doorbraakmethode en actieonderzoek laten zij zien dat bureaucratie niet per se de vijand is, maar ook de sleutel kan zijn tot verandering.
“V
ijftien jaar geleden zagen we dat de verzorgingsstaat voor een grote groep mensen niet goed werkt”, vertelt Albert Jan Kruiter, oprichter van het IPW. “Dat
waren niet alleen daklozen of mensen in de jeugdbescherming, maar vooral gezinnen die meer problemen hadden dan ze konden tellen. Een van die problemen was dat het systeem zelf ook niet meer wist wat het met hen aan moest.” Het IPW besloot niet nóg een hulpverlenende partij te worden, maar juist te kijken hoe het systeem eenvoudiger kon. Ze ontwikkelden de doorbraak- methode, inmiddels een digitale tool waar op dit moment ruim 2.300 professionals mee werken. Die tool brengt in kaart hoeveel hulp- en zorgverleners betrokken zijn bij één huishouden – soms wel meer dan 30 – en wat dat jaarlijks kost. “Dan vragen we aan het gezin: waar willen jullie zelf over een jaar staan? En wat heb je nodig om daar te komen?”
Praktische eerste stap Het resultaat is een ‘perspectiefplan’, waarin staat wat het gezin zelf kan doen, waar ondersteuning bij nodig is, en waar een professional moet helpen. “De eerste stap is vaak iets heel praktisch”, zegt Kruiter. “Een moeder die drie kinderen naar drie verschil- lende scholen moet brengen met drie taxi’s, wil een bakfiets. Zodat ze zelf weer grip krijgt op haar leven.” Met hun team Kunde begeleidt IPW jaarlijks zo’n duizend huishoudens. Een ander team, Kennis, onderzoekt de structurele effecten. En die blijken
aanzienlijk. In 2017 kocht het IPW samen met zorg- verzekeraar CZ de schulden van 150 huishoudens op. Binnen een jaar gebruikten die gezinnen drie miljoen euro minder aan geïndiceerde zorg. “Dat was een eyeopener”, zegt Kruiter. “We hielpen huishoudens met bureaucratische problemen, en zagen tegelijk dat hun zorggebruik daalde. Mensen die hun bestaan weer op orde krijgen, hebben min- der zorg nodig. Dat is precies waar onze actieonder- zoeken over gaan: we fixen dingen, meten wat dat doet en vertalen dat terug naar systeemniveau.” Veel zorgvragen blijken, zo bevestigt IPW, geen medische oorzaak te hebben, maar voort te komen uit bestaansonzekerheid. “Neem een bijstands- moeder met schulden”, vertelt Kruiter. “Ze is gestrest, krijgt lichamelijke klachten, bezoekt dertig keer per jaar de huisarts, maakt gebruik van GGZ- zorg voor duizenden euro’s, terwijl haar echte probleem is dat ze aan het eind van de maand geen geld meer heeft om eten te kopen. Als je dát kunt oplossen, dan daalt haar zorggebruik vanzelf.”
Terug naar gemeenschapszin Daarom werkt IPW ook op wijkniveau. In sommige gebieden onderzoeken ze of zorgverzekeraars kunnen investeren in buurtcentra en maatschap- pelijke initiatieven. “We hebben ooit 50 procent van wat we nu onder de Wmo financieren, vrijwil- lig voor elkaar gedaan”, zegt Kruiter. “Maar de maatschappij is zo individualistisch geworden. En nu willen we de gemeenschap weer terug. Idealiter investeer je eerst in gemeenschappen en
Instituut voor Publieke
22 - DECEMBER 2025
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32
