WOENSDAG1SEPTEMBER 2010
muziek
CuartetoCasals Metamorphosis WerkvanBartók, Ligeti,Kurtág (HarmoniaMundi) klassiek ★★★★✩
PS19
in zijn oeuvre, zeworden veelvuldig op de concertpodia gespeeld en zijn door vele vooraanstaande kwartet- tenintegraal op plaat en cd vastge- legd.Zehebben ook de lat voor het genreduidelijk hogergelegd.Voor componisten is het intimiderende muziek.Erzijn er zelfs die menen dat aan het genresinds de kwartet- tenvanBartókeigenlijk nikswezen- lijks meer is toetevoegen. Eénvan Neêrlandsbestenog levende com- ponisten, OttoKetting, heeft zoiets ooit in alleernst gezegd –waarna hij gelukkigtochnog, na jaren van aarzelen, met eeneigen strijkkwar- tetvoor de dagkwam. Maar dit ter- zijde. De slagschaduw is vooral in Bar-
tóks moederland Hongarijeverstik- kend geweest voor nieuwe aanwas. Maarer zijn tenminstetweecompo- nisten die zichdaaraan hebbenont- worsteld, al kwamen ze allebei niet zoals Bartók totzes strijkkwartet- ten. György Ligeti schreefermaar twee (in 1954 en 1968) en György Kurtág maar vier(zijnopus 1uit 1959 en daarna 12 Microludes in 1978, Officium breve in 1989 en Six moments musicaux in 2005.) HetSpaanse Cuarteto Casals heeft
vanalle driedeHongareneenstrijk- kwartetopcdgezet.Enzespelen met zo veel vuur,muzikaliteit en aanstekelijk enthousiasme, dat je hoopt op eenvervolg. Allekwartet- tenvan Bartók, Ligeti en Kurtág in eenmooi doosje, bijvoorbeeld.Dat zouwatzijn. De jongejaren vanLigeti en Kur-
tág,die bijna leeftijdgenoten zijn, warendoordesemd vandemuziek vanhun grotelandgenoot Bartók. Maar diezelfdeBartók wasook de grootstetragedie vanhun leven, al- thans zo formuleerdeLigeti het ooit
Hongaarse strijkkwartetten B
éla Bartók schreeftussen 1909en1939zesstrijkkwar- tetten. Ze behoren totdein- drukwekkendstestukken
BélaBartók,GyörgyLigetienGyörgyKurtág(vlnr).
in een interview. Want toen Ligeti opzijn 21stenadeDuitsecapitulatie in 1945 samen met Kurtág (die drie jaar jonger was) naar de befaamde FranszLisztAcademieinBoedapest ging om daar te studeren, wasdat met de vurige wens lestekrijgen vanhun groteheld Bartók. “Bartók wasvoor ons het symbool vande onkreukbaarheid,” zeiLigeti in de- ze krant. Maarhet liepanders.Grootwasde
schok toen Ligeti eenpaar dagenna zijntoelatingsexamenin september zagdat op het gebouwvan het con- servatorium eenzwartevlagstond die halfstok wasgehesen. Dievlag hing er voor Bartók, die op 26 sep- tember1945inNewYorkwasgestor- ven, terwijl Ligeti tijdens de oorlog in Hongarijeniet eens had geweten
Sfeervol nonchalant
LosLobos Tincantrust (Proper/RoughTrade) pop
★★★★✩
Hetisalweer even geleden dathunsoundtrack- wereldhit Labamba (1987) en het albumKiko (1992) LosLobos totéén vandéknuffelbands vandepopmuziek maakten.Methunmixvan tex-mexenrock’nroll,smeulende blueseneen vleugjecountrysoulwarenze, zeker ookinNe- derland, razend populair.Omvervolgensweer ‘just another band fromEast L.A.’teworden. Terecht? Misschienwel,want op platen als Co- lossalhead (1996) en This time (1999) leek de ou- demagieenpassie net iets te veel teworden ver- ruildvoor blinkendestudiospeeltjes. Ophet vierjaar geleden verschenenThetown
and the city vondenzealweer aardig dewegom- hoog.MethunnieuwealbumTincan trust is het vijftal helemaal terug. Vandebluesyvoortmar- cherende openerBurn itdowntothet opgewekt swingendewandelliedOnmain street en vanhet heupwiegende Yo canto en de jukejointlol van het instrumentaaltjeDothe Murray totdema- gisch-realistische ballade Theladyofthe rose. Bijnaalles klopthier:desfeervol nonchalante arrangementen, het uitstekendegitaarwerk,de teksten.
DIRK-JANARENSMAN
dat zijnheld er slecht aantoewas. Ligeti’s favorietestrijkkwartet van
Bartók wasnummer vier,dat in het oeuvre, en in de geschiedenis van de twintigste-eeuwsemuziek, een geheeleigen plaatsinneemt.Waar
Energetische, snoeiharde slagakkoorden
Alban Berg met zijn Lyrische Suite (uit 1926)enArnold Schönbergmet zijn Derdestrijkkwartet (uit1927) voortbouwden op een in essentie melodisch gedachtelaat-romanti-
Vondelingsliedjes
MaryGauthier Thefoundling (Proper/RoughTrade) pop
★★★✩✩
Singer/songwriter MaryGauthierheeft er nooit een geheim vangemaakt dat veel vanhaar songs een schrijnende autobiografische basis hebben. Watwil je ook?Nahaar geboorte achtergelaten doorhaarmoeder,ophaar vijftiende met eenge- stolenautoweggereden bijhaar adoptie-ouders, omna jaren voldrank en drugs filosofie te gaan studeren, eeneigen restaurant te openenenuit- eindelijk, pas op haar 35ste, haarmuzikale be- stemmingtevinden. Eenbestaanals een reeks droevige countryliedjes.Endie schreefzedus. Ookophaar zevende album,Thefoundling,be-
zingtGauthier haar eigenervaringen. Dit keer in dertien tracks die allemaalhandelenoverhaar vondelingschap,haarweeshuisjarenendezoek- tochtnaar haarmoeder.Het levert,uiteraard, prachtige liedjes op.Haar teksten zijnpoëtisch direct,emotioneelzonderhuilerig teworden. Enigprobleemis de extreemingetogen produc-
tie.Hetkalemuzikale decorvan akoestische gi- taren, violen en fluisterpercussie pastmisschien bij de inhoud,iets meer vanGauthiersrauwe randjes zou de songs goed hebben gedaan.
DIRK-JANARENSMAN
sche weg, zij het met het atonale uitgangspunt vandetoen nogfon- kelnieuwe twaalftoontechniek,in- troduceerdeBartók in 1928 in zijn Vierde strijkkwartet energetische, snoeiharde slagakkoorden, ritmi- sche opwinding en een geheelan- dere vorm vandissonantie. Tonde Leeuwnoemdehet in zijnboek Mu- ziekvan de twintigste eeuw ‘uitgra- niet gehouwenmuziek’. HetCuarteto Casals doethet stuk
alle eer aan. De uitvoering kanzich meten met het bestewat er te krij- genis(Alban Berg Kwartet, Tacascs Kwartet, EderKwartet,HagenKwar- tet). Maardeware test volgtmet Mé- tamorphoses nocturnes,waarin hij de erfenis vanBartók verder de twintigste eeuwinsleurt. Hetblijft een even briljantals betoverend
Verzameld dixieland
ClassicSoundsofNewOrleans SmithsonianFolkways (Music&Words) wereld ★★★★✩
Sommigemuziek lijktveroordeeld totdewalm vanbittergarnituur en kakkineuze prietpraat. Naast deHongaarse zigeunermuziek is de dixie- landverworden totgeluidsbehangopfeestjes vanmenigcorpsbal. Ergfris is de geschiedenis vandixieland, de blankevariant vandezwartemuziek vanNew Orleans,niet.Sommige blankemuzikantenverf- denhungezichtenzwartomdeclownuit te kun- nen hangen. Eenduik in het veelgelaagdemu- zieklevenvan hetNewOrleans vanweleer leert welsnel dat de zaken minderzwart-witwaren dannuvaakwordt verondersteld. DemuziekverzamelaarsFredericRamseyen SamuelBarclay Charterskwamen daarindeja- renvijftigalachter. Zijmaakten heelveel opna- menin verschillendewijken vanNewOrleans. Eenselectie vanhunopnamenvanblues,spiri- tualsenverschillende vroege vormenvanjazz, gespeeld doorzwarte,creoolse en wittemuzi- kanten, bevolken dit prachtig gedocumenteerde album. Hetechte luisteren kanhiermeebeginnen.
SASKIA TÖRNQVIST
stuk,waarin ijselijkevirtuositeit ge- paardgaatmetmomentenvangrote verstilde, nachtelijkeschoonheid, zoalsinhet Andante tranquillo.Op- nieuwmaakt Casals indruk. Ze spe- lenhet veel warmbloedigerdan bij- voorbeeld het Arditti Kwartet, dat toch een vandetoetsstenenisindit repertoire. De 12 Microludes vanKurtág,
twaalf miniatuurtjes waarvan de kortstevijftien secondenduurt en delangste netgeentweeminuten, is na Ligeti’s woestenovelle eenepi- gram, maar met eenenorme lading. Je hóórtdat elke noot op de stilte is bevochtenenvoor twee,voor tien, voor duizend telt.Enook dat maakt hetCuarteto Casals invoelbaar.
ERIKVOERMANS cdtoptien
Dezeweekhetbestverkochtbij deAmsterdamseplatenzaak Concerto:
1(–) Eels Tomorrowmorning
2(1) ArcadeFire Thesuburbs
3(–)Mumford&Sons Sighnomore
4(3) RayLamontagne Godwillin’&thecreek…
5(–)National Highviolet
6(8)GoBackToTheZoo BennyBlisto
7(–) TromboneShorty Backatown
8(7) BenL’OncleSoul BenL’OncleSoul
9(4)Tiredpony Placeweranfrom
10 (–)CheickLo Jamm
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60