THEMA


PAGINA 10


Rusland: Land met rui


Wie de regels in Nederland zat is, kan altijd nog zijn geluk gaan beproeven in Rusland. Het land staat te springen om agrarisch ondernemers. Maar probleemloos boeren kun je ook daar niet; zo is er een schrijnend gebrek aan arbeidskrachten.


DOOR MARJOLEIN VAN WOERKOM ‘W


ord boer in Rusland’. ‘In- vesteerders in de land- bouw welkom’. ‘Grijp je kans!’ De reclameborden staan nog net niet langs de weg, maar de roep is in het land duidelijk te ho-


ren. De landbouw in Rusland is groeiende en heeft in- vesteerders en arbeidskrachten nodig. Als reactie op de sancties die de Europese Unie in 2014 instelde tegen Rusland, naar aanleiding van on- der andere de Russische annexatie van de Krim, heeft Rusland een lijst gepubliceerd met producten, voor- namelijk uit de agrarische sector, waarvan de invoer is beperkt of gestopt. Tegelijkertijd is het land zich bewust geworden van zijn afhankelijkheid van deze import van agrarische producten: de regering-Poetin besloot in 2014 dat het land zelfvoorzienend moest worden, het liefst zelfs een exporteur. De regering maakt sindsdien geld vrij voor eenie- der die wil investeren in de agrarische sector. Klop met 4.000 koeien bij de overheid aan en je krijgt land en geld voor het bouwen van een stal. “Dat is wat kort door de bocht, maar uiteindelijk komt het daar wel op neer”, beaamt Irina Goerinovitch, adjunct-directeur van het overheidsinstituut Gras en Peulvruchten. “Als je een nieuwe stal bouwt en gebruik maakt van alle beschikbare subsidies, dan krijg je ongeveer de helft van de kos- ten vergoed. Dat is waarom boeren hier vanuit het niets een boerenbe- drijf kunnen beginnen en dat bin- nen enkele jaren kunnen uitbouwen naar bijvoor- beeld een melkveehouderij met 4.000 koeien.”


Ook buitenlandse investeerders


Die steun geldt niet alleen voor boeren en telers met een Russische nationaliteit. Ook buitenlandse inves- teerders zijn welkom. Zolang zij in Rusland een woon- of werkadres hebben, kunnen zij land kopen en ko- men hiervoor in aanmerking. Zo is de grootste melk- veehouder van Rusland een Duitse investeerder. Hij melkt 17.000 koeien en produceert 1,5 miljoen liter melk per dag. Een boerenachtergrond is niet vereist. Inves- teerders die eerst in de bouw, makelaardij of olie-indu- strie zaten, richten nu hun pijlen op de landbouw. Er is blijkbaar genoeg geld te verdienen in deze tak. Sergey Panchuk is development director bij gras-


zaadfabrikant Barenbrug Russia en heeft heel wat buitenlandse investeerders in zijn klantenbestand, van Polen en Singapore tot de Verenigde Staten. “Als het investeren in de landbouw niet zo aantrekkelijk was geweest, dan hadden die buitenlandse onderne-


mers hier niet gezeten”, zegt hij stellig. “Dat iedereen zomaar kan beginnen, komt ook door de manier van krediet verstrekken. Veel boeren kopen graszaad op de pof en betalen pas als er geoogst is en ze de subsi- die binnen hebben van de overheid.” Volgens Pan- chuk is de landbouw momenteel de meest veelbelo- vende sector van het land. Maar wat als de regering haar belofte niet nakomt?


‘Geld willen


verdienen zit gewoon niet in hun aard’


Wat als deze buitenlandse investeringen in het niets oplossen? Dat de regering eigendommen afneemt of onteigent? Deze verhalen zijn niet vreemd. “Rechtsze- kerheid, of het gebrek eraan, is in Rusland lange tijd inderdaad een issue geweest”, geeft Cornelis van den Berg, collega van Panchuk, aan. “Maar sinds een jaar of tien is daar een kentering in gekomen, toen Rus- land besefte dat buitenlandse investeringen belang- rijk zijn voor de ontwikkeling van het land.” Er zijn Nederlands-Russische juristen die begin- nende Nederlandse ondernemers juridische begelei- ding bieden. Daarnaast is er nu het Dutch Russian Agricultural Development Agency, dat Nederlandse boeren op weg helpt. “Met een goede juridische bege- leiding kun je als boer hier goed je gang gaan”, stelt Van den Berg. Rusland ziet Europa niet meer als handelspartner als het gaat om agrarische produc- ten. Het land heeft sinds de sancties zijn pijlen op andere afzetgebieden gericht; denk aan China, Kazach- stan, Zuid-Korea, India en Japan. De vraag is er: de waarde van de Russische landbouwexport groeide van 4,8 miljard Amerikaanse dollar


(€ 4,2 miljard) in 2006 tot meer dan $ 20 miljard (€ 17,9 miljard) in 2017. De regering heeft zich als doel ge- steld om in 2025 een positieve agrarische handelsba- lans van $ 45 miljard (€ 40,3 miljard) te realiseren. Om dat doel te halen, ondersteunt de regering boe-


ren die willen investeren in machines, zaaizaad of de bouw van een stal. Voor 2019-2025 heeft het land $ 51 miljard (€ 45,6 miljard) uitgetrokken om te investeren in de binnenlandse landbouw. Goerinovitch geeft een voorbeeld: “Omdat ons land een tekort heeft aan ver- se groenten en fruit, wil de regering een efficiënte groente- en fruitsector opzetten. De overheid subsidi- eert bijvoorbeeld telers die nieuwe kassen willen bou- wen met lage rentepercentages, en beginnende fruit- telers krijgen per jaar € 350 onkostenvergoeding, tot- dat hun bomen fruit beginnen te produceren.”


Groeiend bedrijf


Vyatcheslav Prozorov, hoofd-agronoom bij de agrari- sche holding AgroPromKomplektatsia Tsjernozemje, speelt in op de vraag. Het bedrijf bestaat nu dertig


Ervaringen en visie van een Nederlandse boer in Rusland


Pieter Ham zit sinds zijn studietijd al in Rusland. Samen met een studiegenoot van Van Hall Larenstein in Leeu- warden, vertrok hij twintig jaar geleden naar Het Grote Onbekende. Het was 27 augustus 1999. Het begin van Hams Russische avontuur. Hij belandde op een melkvee- bedrijf van 200 melkkoeien ergens ‘in the middle of no- where’ en na zijn studie werd hij gevraagd om als ‘herd- manager’ een bedrijf in Rusland op te zetten. De afgelopen vier jaar heeft hij wederom een melkvee- bedrijf opgezet. Een Russische investeerder kwam met een plan om in Rostov Veliki in de provincie Yaroslavl, 200 kilometer ten noorden van Moskou, een melkvee- houderij voor 1.800 melkkoeien op te zetten. “We zijn met niets begonnen. Een groot deel van het land was bos. Dat hebben we moeten ontginnen, maar ondanks alle opstart- en bouwproblemen is het toch gelukt.” Toch kijkt hij iets genuanceerder tegen de (financiële) mogelijkheden aan. “Alles mag inderdaad, maar niets kan”, lacht hij. “Landbouwsubsidies zijn er, maar dat de bouw van een stal voor de helft wordt gesubsidieerd lijkt mij wat overdreven. Ik denk eerder zo’n 25 procent.” Daarnaast zijn er de leningen. “Daar zit 18% rente op, waarvan tweederde wordt vergoed door het rijk. Het


teerd eigen vermogen inbrengen. Dat is ook een hoop. Daarom hebben veel Russische bedrijven cashflowproble- men. Een slecht jaar betekent al gauw faillissement. In Nederland zijn bedrijven veel flexibeler. Twee jaar met een lage melkprijs valt nog op te vangen. In Rusland is het dan wel klaar.” Ham is nu bedrijfsleider. Ze melken 2.300 melkkoeien en hebben in totaal 5.200 stuks vee, zowel droge koeien als jongvee. De productie ligt op 80.000 kilo melk per dag met 3,9% vet en 3,7% eiwit.


Pieter Ham zette in Rusland een melkveebedrijf op met wat opstartproblemen. “Alles mag hier, maar niets kan.”


probleem is echter dat het rijk deze subsidie uitbetaalt via de oblast, de provincie, en die provincie betaalt pas einde jaar. Dus als jij een lening hebt van 10 miljoen roe- bel en je moet elke maand 18% rente betalen, dan kost dat je alleen al aan rente 1,8 miljoen roebel, en dan heb je nog niets afgelost. Daarnaast moet je 30% geïnves-


Daarnaast is er nog een akkerbouwbedrijf van 11.500 hectare. Het bouwplan bestaat onder andere uit 1.300 hectare gras, 1.000 hectare mais, 300 hectare aardappels, 60 hectare ijsbergsla, 10 hectare bieten, 10 hectare broc- coli en bloemkool, 200 hectare raapzaad, 200 hectare Russisch raapzaad en 3.500 hectare granen (triticale, zo- mer- en wintertarwe, zomer- en wintergerst, voor stro). Hoewel hij nog geregeld in Nederland is, wil hij niet terug. “Nederland is een mooi land om op vakantie te gaan. Recreatie is er op en top geregeld. Elke 10 kilome- ter rijd je een andere omgeving binnen. Dat vind ik fijn. Maar in Rusland heb ik een goed leven. Een gezin met drie kinderen. Alles wat ik wil, is daar.”


Op het be- drijf waar Pieter Ham bedrijfslei- der is, wor- den dage- lijks 2.300 koeien ge- molken.


FOTO: JØRGEN P. JENSEN


FOTO: JØRGEN P. JENSEN


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20