Réamhrá Turas 1 CLEACHTAÍ ATHBHREITHNITHE Súil Siar
A. Líon na bearnaí i do chóipleabhar. faoin tuath
mo chairde freisin i dteach mo theach seomra
féachaint imirt
Táim i mo chónaí ________ feirme ___________. Is breá liom _________. Tá trí sheomra leapa agus dhá sheomra folctha sa teach. Ar ndóigh, tá cistin agus seomra suí againn ________.
Is é an seomra suí an _______ is fearr liom. Is breá liom a bheith ag ____________ ar an teilifís nó ag ______ cluichí ríomhaire anseo.
Tá gort mór taobh thiar den teach. Imrím peil nó iománaíocht le ___________ ansin. B. Líon na bearnaí i do chóipleabhar.
adhmaid stór bán príomhsheomra cónaí sa ghairdín
Tá Jamie-Lynn Sigler ina _________ in Hollywood, California. Tá teach scoite dhá _________ aici. Tá dath _____ ar na ballaí agus tá urlár _________ ann freisin.
Seomra suí nua-aimseartha atá ann. Tá an seomra ________ freisin.
Tá ceithre sheomra leapa ann. Tá trí sheomra leapa réasúnta beag ach tá an ______________ leapa dochreidte! Creid é nó ná creid, tá spá sa seomra. Tá spá agus linn snámha _____________ freisin.
Ach cad é an seomra is fearr léi? ‘Mo vardrús,’ ar Jamie-Lynn. ‘Tá sé ollmhór: 20 méadar cearnach.’
C. Cuir na habairtí in ord croineolaíoch. Tosaigh le ‘Thosaigh mé ar an meánscoil anuraidh’. 1. Rinne mé mo chuid obair bhaile aréir. 2. Tabharfaidh mé cuairt ar m’aintín an tseachtain seo chugainn. 3. Thosaigh mé ar an meánscoil anuraidh. 4. Imreoidh mé peil amárach. 5. Dhúisigh mé ar a hocht a chlog inniu.
84 ochtó a ceathair
Píosa Nuachta 1. Cén contae ina bhfuil teach nua Conor?
2. Cé mhéad a bhí ar an teach? 3. Cé mhéad seomra leapa atá sa teach?
an-gheal
D. Meaitseáil an Ghaeilge leis an mBéarla. 1 inné
2 amárach 3 arú inné 4 anuraidh 5 fadó 6 inniu 7 aréir
8 arú amárach
9 an bhliain seo chugainn 10 sa todhchaí
A in the future B yesterday C long ago
D the day after tomorrow E last night
F the day before yesterday G next year H last year I today
J tomorrow 1 = ____ 2 = ____ 3 = ____ 4 = ____ 5 = ____ 6 = ____ 7 = ____ 8 = ____ 9 = ____ 10 = ____ Traic 24–25 Cluastuiscint
Cloisfidh tú fógra agus píosa nuachta faoi dhó. Éist go cúramach leo agus freagair na ceisteanna i do chóipleabhar.
Script: leathanach 114 de do Leabhar Gníomhaíochta
Fógra 1. Cén t-ábhar atá luaite sa chomórtas?
2. Cad é téama an chomórtais? 3. Cad é spriocdháta an chomórtais?
Gheobhaidh tú deis féachaint siar ar na pointí is tábhachtaí ag deireadh gach caibidle.
Súil Siar Caibidil 3
ochtó a cúig
85
Gramadach bhreise
Tá mioncheachtanna gramadaí ar fáil i ngach caibidil. Chomh maith leis seo, gheobhaidh tú go leor cleachtaí gramadaí breise sa Treoir Ghramadaí ar leathanaigh 226–245.
Turas 1 TURAS Foclóir PAS BORDÁLA
Caibidil 1: Mo Scoil Nua
An seomra ranga / The classroom balla wall
bosca bruscair rubbish bin cathaoir chair clár bán idirghníomhach interactive whiteboard cóipleabhar copybook deasc desk fuinneog window leabhragán bookcase múinteoir teacher obair bhaile homework póstaer poster príomhoide principal radaitheoir radiator ríomhaire computer scuab urláir sweeping brush
Ábhair scoile / School subjects
Adhmadóireacht Woodwork Béarla English Ceol Music Corpoideachas PE Creideamh Religion Eacnamaíocht Bhaile Home Economics Ealaín Art Eolaíocht Science Fraincis French
246
Gaeilge Irish Gearmáinis German Grafaic Theicniúil Technical Graphics Mata Maths OSPS SPHE OSSP CSPE Spáinnis Spanish Staidéar Gnó Business Studies Stair History Tíos Home Economics Tíreolaíocht Geography
Ag cur síos ar chúrsaí scoile: Aidiachtaí / Describing school matters: Adjectives
amaideach foolish casta complicated cineálta kind compordach comfortable corraitheach exciting deacair difficult déistineach disgusting foighneach patient go hálainn beautiful gránna ugly greannmhar funny leadránach boring míchompordach uncomfortable mífhoighneach impatient spéisiúil interesting suimiúil interesting taitneamhach enjoyable uafásach awful
dhá chéad daichead a sé An clog / The clock
a chlog o’clock cúig tar éis five past deich tar éis ten past ceathrú tar éis quarter past fiche tar éis twenty past fiche cúig tar éis twenty-five past leathuair tar éis half past fiche cúig chun twenty-five to fiche chun twenty to ceathrú chun quarter to deich chun ten to cúig chun five to
d
Foirgneamh na scoile / The school building
ceaintín canteen clós yard fáiltiú reception leabharlann library oifig an phríomhoide principal’s office oifig an rúnaí secretary’s office saotharlann laboratory seomra ceoil music room seomra foirne staff room seomra ríomhaireachta computer room seomra urnaí prayer room
Cineálacha scoileanna / Types of schools
clochar convent gaelcholáiste gaelcholáiste meánscoil secondary school pobalscoil community school scoil chónaithe boarding school scoil idirchreidmheach multidenominational school
Éide scoile / Culaith scoile / School uniform
bléasar blazer blús blouse bríste trousers bróg/bróga shoe/shoes carbhat tie geansaí jumper sciorta skirt seaicéad jacket stoca/stocaí sock/socks
dhá chéad daichead a seacht Foclóir
Caibidil 2: Mé Féin, Mo Theaghlach agus Mo Chairde
Dathanna / Colours
bán white bándearg pink buí yellow corcra purple dearg red donn brown dubh black glas green gorm blue liath grey oráiste orange rua red
Ag cur síos ar dhaoine: Aidiachtaí / Describing people: Adjectives
bródúil proud cabhrach helpful cairdiúil friendly cliste clever cineálta kind cneasta kind cruthaitheach creative dílis loyal éirimiúil intelligent faiseanta fashionable féinmhuiníneach self-confident fial generous foighneach patient fuinniúil energetic grámhar loving greannmhar funny réchúiseach easy-going séimh gentle spórtúil sporty spreagtha motivated stuama sensible
Foclóir
Gheobhaidh tú na focail agus na nathanna is tábhachtaí ar leathanaigh 246–254.
247
Cad iad na príomhscileanna? An bhfuil siad tábhachtach?
Tá ocht bpríomhscil an-tábhachtach sa tsraith shóisearach. Nuair a bhíonn tú ag obair sa rang, bí ag smaoineamh ar na príomhscileanna seo. Cuir ceist ort féin: ‘Cén phríomhscil atá in úsáid agam anois?’
A bheith liteartha / Being literate A bheith uimheartha / Being numerate Cumarsáid / Communicating
A bheith cruthaitheach / Being creative
Mé féin a bhainistiú / Managing myself Fanacht folláin / Staying well
Obair le daoine eile / Working with others
Eolas agus smaointeoireacht a bhainistiú / Managing information and thinking
vii
M’Áit Chónaithe
C
D
c
e
1
Foclóir
GRAMADACH 1
Forainmneacha Réamfhoclacha: ‘le’ agus ‘do’
Cuimhnigh!
• We use prepositional pronouns (forainmneacha réamfhoclacha) when a preposition (e.g. with, for) and a pronoun (e.g. me, you) come together.
• In English, two words are used, e.g. ‘with me’ or ‘for them’. However, in Irish we combine the two words to form one word, e.g. liom (le + mé) or dóibh (do + iad).
• Sometimes ‘liom, leat…’ have different meanings and uses, but often they just mean ‘with me, with you…’.
• There are some other meanings to ‘dom, duit…’ too, but most often they mean ‘for me, for you…’ or ‘to me, to you…’.
• Like many other European languages, Irish uses the order I–you–he–she–we– you (plural)–they.
Foghlaim na liostaí seo de ghlanmheabhair.
Pronoun Forainm Réamhfhocal le
do I
you he
she we
you (plural) they
a
mé tú sé sí
liom dom leat leis léi
duit dó di
muid/sinn linn sibh siad
dúinn
libh leo
daoibh dóibh
le Marc do Mharc
Cleachtadh A Athraigh na focail idir lúibíní. 1. Seo bronntanas [do: tú] __________. 2. An maith [le: tú] __________ é?
3. Is breá [le: mé] __________ an múinteoir nua.
4. Ar bhuail tú [le: í] __________? 5. Ar bheannaigh tú [do: iad] __________? 6. Ar bheannaigh siad [do: sibh] __________?
7. Ar thug sé cuireadh [do: tú] _________ teacht chuig an bpictiúrlann?
8. An rachaidh tú [le: é] _________?
9. Taispeáin an leabhar sin [do: mé] _________.
10. An dtabharfaidh tú sos [do: muid] _________?
Cleachtadh B Athraigh na focail idir lúibíní.
1. Ar bheannaigh siad [do: sibh] __________? Níor bheannaigh sé [do: muid] __________!
2. Ar thug sé cuireadh [do: tú] _________ teacht chuig an bpictiúrlann? Níor labhair sé [le: mé] __________!
3. Taispeáin an leabhar sin [do: Seán] _________. Ná taispeáin [do: Síle] __________ é!
4. Labhair [le: Siún] __________ ach ná labhair [le: Sadhbh] __________!
5. Ná tabhair obair bhaile [do: muid] __________! Is gráin [le: muid] __________ obair bhaile!
Cleachtadh C Ceartaigh na botúin sna habairtí seo.
1. Seo mo dheirfiúr. Máire is ainm dó. 2. Táimid sa Spáinn. Is aoibhinn libh é. 3. Táim ar scoil ach ní maith leis é. 4. Seo Barra. Is aoibhinn léi Gaeilge agus Béarla.
5. Seo Órfhlaith. Is breá leis gach ábhar.
dhá chéad fiche a seacht
227
b
f
Treoir Ghramadaí
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65 |
Page 66 |
Page 67 |
Page 68 |
Page 69 |
Page 70 |
Page 71 |
Page 72 |
Page 73 |
Page 74 |
Page 75 |
Page 76 |
Page 77 |
Page 78 |
Page 79 |
Page 80 |
Page 81 |
Page 82 |
Page 83 |
Page 84 |
Page 85 |
Page 86 |
Page 87 |
Page 88 |
Page 89 |
Page 90 |
Page 91 |
Page 92 |
Page 93 |
Page 94 |
Page 95 |
Page 96 |
Page 97 |
Page 98 |
Page 99 |
Page 100 |
Page 101 |
Page 102 |
Page 103 |
Page 104 |
Page 105 |
Page 106 |
Page 107 |
Page 108 |
Page 109 |
Page 110 |
Page 111 |
Page 112 |
Page 113 |
Page 114 |
Page 115 |
Page 116 |
Page 117 |
Page 118 |
Page 119 |
Page 120 |
Page 121 |
Page 122 |
Page 123 |
Page 124 |
Page 125 |
Page 126 |
Page 127 |
Page 128 |
Page 129 |
Page 130 |
Page 131 |
Page 132 |
Page 133 |
Page 134 |
Page 135 |
Page 136 |
Page 137 |
Page 138 |
Page 139 |
Page 140 |
Page 141 |
Page 142 |
Page 143 |
Page 144 |
Page 145 |
Page 146 |
Page 147 |
Page 148 |
Page 149 |
Page 150 |
Page 151 |
Page 152 |
Page 153 |
Page 154 |
Page 155 |
Page 156 |
Page 157 |
Page 158 |
Page 159 |
Page 160 |
Page 161 |
Page 162 |
Page 163 |
Page 164 |
Page 165 |
Page 166 |
Page 167 |
Page 168 |
Page 169 |
Page 170 |
Page 171 |
Page 172 |
Page 173 |
Page 174 |
Page 175 |
Page 176 |
Page 177 |
Page 178 |
Page 179 |
Page 180 |
Page 181 |
Page 182 |
Page 183 |
Page 184 |
Page 185 |
Page 186 |
Page 187 |
Page 188 |
Page 189 |
Page 190 |
Page 191 |
Page 192 |
Page 193 |
Page 194 |
Page 195 |
Page 196 |
Page 197 |
Page 198 |
Page 199 |
Page 200 |
Page 201 |
Page 202 |
Page 203 |
Page 204 |
Page 205 |
Page 206 |
Page 207 |
Page 208 |
Page 209 |
Page 210 |
Page 211 |
Page 212 |
Page 213 |
Page 214 |
Page 215 |
Page 216 |
Page 217 |
Page 218 |
Page 219 |
Page 220 |
Page 221 |
Page 222 |
Page 223 |
Page 224 |
Page 225 |
Page 226 |
Page 227 |
Page 228 |
Page 229 |
Page 230 |
Page 231 |
Page 232 |
Page 233 |
Page 234 |
Page 235 |
Page 236 |
Page 237 |
Page 238 |
Page 239 |
Page 240 |
Page 241 |
Page 242 |
Page 243 |
Page 244 |
Page 245 |
Page 246 |
Page 247 |
Page 248 |
Page 249 |
Page 250 |
Page 251 |
Page 252 |
Page 253 |
Page 254 |
Page 255 |
Page 256 |
Page 257 |
Page 258 |
Page 259 |
Page 260 |
Page 261 |
Page 262 |
Page 263 |
Page 264 |
Page 265 |
Page 266 |
Page 267 |
Page 268
