Column


Ik vrees dan ook dan dat deze wet het verschil niet zal maken...


Veiligheidscultuur is niet in een wet te vangen


van het moeten voldoen aan de vele regels. Ook het zwaaien met straffen of sancties helpt niet, het werkt vaak zelfs ave- rechts.


H


Wat wel werkt is een goede veiligheidscultuur, waarbij het nemen van verantwoordelijk- heid en leervermogen de sleu- telwoorden zijn. Aan elk ernstig ongeluk gaan vele bijna-on- gelukken of incidenten zonder letsel vooraf. Een veel gebruikt model dat daar aantallen aan hangt is de ‘IJsberg’ van Latei- ner. Deze ziet er als volgt uit: • 1 ongeval met zeer ernstig letsel of dodelijk;


• 30 ongevallen met zwaar letsel en verzuim;


• 300 ongevallen met letsel; • 3.000 bijna ongevallen zonder letsel;


• 30.000 onveilige handelingen en of situaties.


Henk Krols Partner en adviseur bij BMD Advies Zuid-Nederland, het adviesbureau op het brede vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen, veiligheid, milieu, arbo en energie.


10


Die ijsberg is een metafoor: de 3.000 ongevallen zonder letsel en de 30.000 (!) onveilige han- delingen en of situaties be- vinden zich onder water en dus uit het zicht. Door de onveilige handelingen en de bijna-ongelukken boven water te halen, serieus te nemen en te gebruiken om ervan te leren, kan de veiligheid verbeteren en kunnen échte ongelukken voor- komen worden.


| nummer 6 | 2018


oe meer regels hoe veiliger? Helaas niet. Veiligheid bij bedrijven staat los


Dat bereik je dus niet door er meer en meer regels op los te laten. Toch gebeurt dat nog steeds. Ook met de nieuwe Omgevingswet probeert men alles dicht te timmeren, alles te vangen in wet- en regelgeving. Ik vrees dan ook dan dat deze wet het verschil niet zal maken, daarvoor is bij de overheid een cultuuromslag nodig. De ijsberg van Lateiner is niet onomstreden, maar laat in elk geval helder zien dat een enkel incident niets zegt over de borging van risico’s, net als het uitblijven van (zichtbare) incidenten niets over de veilig- heid bij een bedrijf zegt. Bij een incident direct overgaan tot sanctioneren heeft dan ook geen enkele zin, omdat je dan eenvoudigweg onder water laat wat niet zichtbaar is.


Daarmee bedoel ik niet dat de overheid of de handhaver buiten spel gezet moet worden. Het vraagt wel om een andere rol. Stap af van de traditionele checklistcontroles en audits. Leg de verantwoordelijkheid meer bij het bedrijf, geef ze de ruimte. Stem het toezicht af op de werkelijke borging van de risico’s. Zo ontstaat een volwas- sen relatie waarin vertrouwen heerst, waarbij van twee kanten een afspraak ook een afspraak is. Zo’n aanpak vraagt natuurlijk wel om bestuurlijke durf en zelfreflectie, maar wellicht ook om andere competenties van de handhavers.


Het veiligheidsbewustzijn wordt ook niet groter als een buitenstaander, hetzij een handhaver, hetzij een externe adviseur, bepaalt wat de risi- co’s zijn. Pas als de betrokken medewerkers zelf de risico’s benoemen, krijgt het eigenaar- schap en veiligheidsbewustzijn een boost: mensen voelen zich eerder en meer verantwoorde- lijk voor hun eigen veiligheid èn die van een ander. Bovendien is een goede veiligheidscultuur niet iets statisch. Er moet con- tinu aandacht voor zijn, moet onderhouden worden, met als belangrijkste stelregel: oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Door noodsituaties na te boot- sen en mensen te trainen in het juist handelen, kunnen zij bij echte calamiteiten sneller scha- kelen en adequaat reageren. Dat vraagt om leiderschap: het management moet laten zien dat veiligheid belangrijk is en ervoor zorgen dat er altijd tijd gemaakt wordt voor oefening en training.


Helaas zijn daarmee niet alle ongelukken te voorkomen. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, 100% veilig is het nooit. Maar het helpt echt niet als mensen rücksichtslos regels moeten opvolgen en zonder zich bewust te zijn van de daad- werkelijke risico’s.


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48