COLUMN


Ach, het grondwater


Column Jac van Tuijn, hoofdredacteur


Hartje zomer, droogte alom en toch waren overal boeren nog volop hun akkers aan het besproeien. Ze konden niet anders, want zonder beregening geen oogst. Het verbaasde me wel, want hadden enkele waterschappen geen sproeiverboden afgekondigd? Ja, dat klopt wel, maar dat ging over sloot- water en de boeren met een vergunning mochten gewoon doorgaan met het besproeien met grondwater. Je hoeft geen hydroloog te zijn om te constateren dat dat niet goed kan zijn. Als er maanden nauwelijks regent valt en je blijft grondwater onttrekken, dan zakt het grondwaterpeil dramatisch. Op zich doet het dat iedere zomer, dus het verschijnsel is niet bijzon- der. Maar het gaat om de intensiteit en je hebt een extreem nat najaar en winter nodig om het peil weer terug te krijgen. Ach, het is het grondwater maar. Het lijkt ons niet te deren.


Saldo Wat ons wel deert, zijn de poolkappen. Ook die nemen iede- re zomer af en iedere winter vriezen ze weer aan. Het gaat om het saldo: groeit er ieder jaar weer evenveel aan als er is afgesmolten? Met satellietbeelden is heel duidelijk zichtbaar te maken dat het saldo steeds negatiever wordt. Grondwater zit onder de grond en is alleen inzichtelijk te maken met een handjevol peilbuizen. Ach, het is het grondwater maar.


Ook een vergelijking met Rio de Janeiro en Kaapstad dringt zich op. De reservoirs waaruit die steden hun zoetwater halen, zijn niet in een keer leeggeraakt. Jaren op een rij is er veel meer water uit onttrokken dan erbij kwam. De vraag naar water in de steden nam toe, terwijl de klimaatverande- ring zorgde voor meer droogte. Twee geleidelijke ontwikkelin- gen die op enig moment tot een crisis leiden. Het saldo werd steeds negatiever. De emmer raakt leeg.


Enorme druk Wil ik hiermee zeggen dat we in Nederland afstevenen op een grondwatercrisis? Nee, want het grondwater in Nederland is een extreem complex geheel en ook heel divers. De situatie in hoog Nederland is totaal anders dan in laag Nederland. Dat maakt het lastig om te voorspellen of het tot een crisis gaat komen. Maar dat het grondwater onder enorme druk komt te staan, dat is wel duidelijk.


In de eerste plaats omdat het grondwater al zo weinig aan- dacht heeft. Riep de hele watersector na de gortdroge zomer niet in koor dat we er zonder noemenswaardige incidenten doorheen waren gekomen? Dank je de koekoek. Dat was ten koste van het grondwater en het moet nog maar blijken of het zich deze winter weer helemaal herstelt.


Vergunningverlening Ten tweede is er de steeds grotere economische druk. Een akkerbouwer is gewend aan droge zomers en heeft ermee leren leven. De snelle toename van het aantal golfclubs en boomkwekerijen zorgt voor de fl exibiliteit van een loden deur als het gaat om de hoeveelheid water die ze nodig hebben. Het gras moet groen, de bomen moeten overleven. De druk op de vergunningverlener voor de grondwateronttrekking wordt steeds groter. En die moet een vergunning afgeven zonder te weten of de gortdroge zomers worden gecompen- seerd met extreem natte winters. Bovendien vraag ik me af of de bevoegde gezagen wel voldoende kennis en capaci- teit hebben om tot goede analyses te komen van de grond- watersituatie.


Aardwarmte


En dan is nog de energietransitie. Geothermie is het tover- woord. Als Nederland echt gasloos gaat worden, gaat er een run komen op warmwaterinstallaties die draaien op aard- warmte. Lees: grondwater. Er wordt veel geschreven over de enorme potentie van grondwater, maar ik lees weinig over de milieu-effecten als dit massale vormen gaat aannemen. Ach, grondwater. Ik heb met je te doen.


We leven in een tijd waarin je alles straffeloos kunt roepen. Dat CNN de vijand is van het Amerikaanse volk. Dat Neder- land een krachtig klimaatbeleid heeft. Dat het goed gaat met de kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater. Laat mij daar dan dit nepnieuws aan toevoegen: ‘Jongens, het gaat goed met het grondwater in Nederland’. Op Twitter zou zo’n berichtje het best goed doen, zo verwacht deze licht cyni- sche journalist.


WATERFORUM DECEMBER 2018


11


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48