30 meter hoogte.” Zodra hij zo’n scheur over een meter of drie had opengekrabd en gestabiliseerd, kon hij hem inboeten met een zelf gemaakte mortel van luchtkalk en grof zand. Als de scheu- ren erg breed en diep waren, heeft hij ze ook nog opgevuld met stukjes leisteen. “Ik ben dat wel bij andere restauraties tegengekomen en dat zag er altijd goed uit. Dus als ze dat vroeger deden en het werkte goed, waarom zou je dat dan nu niet ook zo doen?”


Niet zomaar zand Een paar dagen na het inboeten kon Oudman de wigjes verwijderen en de eerste mortellaag aan- brengen. De ene keer deed hij dat met dezelfde mortel als hij voor het inboeten gebruikte, de andere keer maakte hij een mortel met wat minder of wat minder grof zand. “Hoe breder de scheur was, des te meer of des te grover zand we voor de mortel gebruikten”, legt hij uit. “Je moet daarbij wel uitkijken dat de mortel flexibel genoeg blijft want als hij te sterk wordt, dan


krijg je hetzelfde effect als met een cementmor- tel. Bij herstel moet je er gewoon voor zorgen dat je het nieuwe altijd zwakker maakt dan het oude, en niet harder.” Voor de afwerking gebruikte Oudman ook een traditionele kalk/ zand-mortel, maar dan wel met fijner zand. “Dat geeft een mooie basis voor de kalkverf die er daarna opgaat.” De grofeid van het zand is niet het enige waar stukadoor rekening mee moet houden wanneer hij zelf de traditionele mortels maakt, ook het soort zand speelt een rol. “Je kijkt bijvoorbeeld naar de dikte van het bestaande pleisterwerk. Verder speelt de locatie waar je werkt een rol. Voor een gebouw dat eeuwen geleden is gebouwd, zullen ze toch voornamelijk mate- rialen uit de omgeving hebben gebruikt. En in Borne in de Achterhoek heb je ander zand dan in Oene op de Veluwe, en bij Harderwijk is het ook weer anders. Al denk ik dat ze vroeger wel al slim genoeg waren om niet met zout zand van het strand te werken.” Het is ook weer niet zo


Brede scheuren zijn ingeboet met stukjes leisteen én mortel, net zoals dat in vroe- ger tijden gebeurde.


MEBEST februari 2023 11


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48