Ben Benner: voormalig docent stukadoren bij Savantis en docent van de opleiding Restauratiestukadoor. “Luchtkalk droogt van buiten naar binnen. Daar gaan stukadoors en schilders nog wel eens de mist mee in. Ze zijn gewend aan gips en dat droogt van binnen naar buiten; dus als dat droog oogt, dan is het ook droog. Een met kalk gepleisterde muur kan er droog uit- zien maar dan kan de pleisterlaag van bin- nen nog vochtig zijn. Ga je dan al schilderen, dan ben je te vroeg. Kalk reageert alkalisch dus je kunt verkleuring krijgen.”
“Kalk hecht zich vele malen beter aan een ondergrond dan gips of cement. Het water waar je kalk mee aanmaakt trekt in de on- dergrond, in de capillairen van de steen. Het kalkvlies gaat mee die capillairen in. Pas daar gaat het verharden, ín de ondergrond dus. Doordat gips en cement eerder verharden, hechten ze niet ín de muur maar tégen de muur.”
Kalkproducten worden niet alleen bij restauraties gebruikt. Deze badkamer is afgewerkt met Marmorino, een glanspleister op kalkbasis. (foto: Henk van der Veen)
“Ik zou een hydraulische kalk niet binnen gebruiken, hooguit in een badkamer. Hij sluit meer af dan een luchtkalk en zeker als je la- gen dikker zijn, bemoeilijkt dat het transport van waterdamp van binnen naar buiten.”
“Luchtkalk kan pas verharden als er lucht bij komt. Dan kan hij koolzuur opnemen en gaan carbonatiseren. Daarvoor moet eerst het water eruit trekken.”
kalksteen; er moeten tenminste zo’n 10% klei- achtige verontreinigingen in de steen zitten. Ook deze steen wordt gebrand, maar bij een hogere temperatuur, 1000 à 1100 C. Omdat hydraulische kalk verhardt door het te vermengen met water, wordt er maar weinig water gebruikt bij het blus- sen. Daardoor houd je brokken ‘drooggebluste’ kalk over, die worden vermalen tot poeder. Om het te verwerken maak je die poeder aan met water. Voor hydraulische kalk heb je niet persé onzuivere kalkstenen nodig. Je kunt het ook maken door aan zuivere kalksteen hydraulische grondstoffen toe te voegen vóór het branden. Die kennis is zo oud als de weg naar Rome, en mis- schien nog wel ouder.
Grieken Al honderden jaren voor het begin van onze jaartelling gebruikten de oude Grieken kalk als bindmiddel. Ze maakten er pleisters mee waar ze grove stenen oppervlakken mee afwerkten. Dat deden ze niet alleen om die oppervlakken minder ruw te maken. In sommige gevallen werd het ook gedaan om ze waterdicht te maken. Voor dat doel vermengden ze luchtkalk met een speci- fieke soort zand; aarde van Santorini werd dat genoemd. Als dat vulkanische zand niet voorradig was, dan voegden ze fijngemalen dakpannen of andere soorten gebakken aardewerk toe. Ook dat leverde een pleister op waarmee waterkerende lagen konden worden gemaakt. Pas nadat ze al
26 MEBEST februari 2016
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48
