volgens Wecke de Wereld Geheimpjes O
ver geheimen moeten we niet geheimzinnig doen, ze zijn er nu eenmaal. En alleen op grond van dat feit
kan geconstateerd worden dat geheimen kennelijk belangrijke functies vervul- len. Een echt geheim is iets wat we voor anderen verborgen houden. Maar er zijn veel zogenaamde publieke geheimen die formeel geheim zijn, maar waar iedereen de feiten van meent te kennen. Natuur- lijk wordt wel eens iets als geheim aangemerkt wat het niet is. Ooit, in militaire dienst, kreeg ik een stuk onder ogen waarin de volledige tekst van het Wilhelmus was afgedrukt met daarbo- ven tot mijn verbazing de classificatie ‘Geheim’. Waarschijnlijk een grappen- maker die het stempel gehanteerd had of erger, een bureaucratische regel waarom, althans in dat stuk, ons volkslied als geheim diende te worden aangemerkt. Er is vanzelfsprekend veel waar bij voor- keur niet publiekelijk over gesproken wordt. Men denke aan het inkomen, het vermogen dat sommige mensen bezit- ten om te zwijgen van de bonussen, die de bestuurders van publieke en private ondernemingen niet zozeer verdienen als wel toucheren. Er is een publieke overeenstemming dat we niet praten over het geld dat we bezitten, verdienen of anderszins verwerven.
Als het om onze nationale veiligheid gaat, zijn er vanzelfsprekend vele gehei- men: geheime diensten, waarvan het doen en laten deels per definitie geheim is. Geheime militaire missies, die poli- tiek gevoelig in binnen- en/of buiten- land liggen, zijn geheim. Een geheim dat de deelnemers eraan soms een heel leven dienen te bewaren. Regeringen hebben diverse geheimen, die soms al dan niet toevallig door klokkenlui- ders als Edward Snowden en Julian Assange alsnog met terugwerkende kracht openbaar worden gemaakt. Niet ieder geheim is even geheim: er zijn gradaties. De nationale veiligheid vergt geheimhouding. Ambtenaren kunnen
als men meent dat de nationale veilig- heid, bij openbaarmaking, uitzonder- lijk grote schade wordt berokkend het stempel ‘zeer geheim’ gebruiken, als het grote schade kan berokkenen, het stempel ‘geheim’ en indien schade aan de nationale veiligheid te vrezen valt, ‘vertrouwelijk’. Daarnaast kan men ook informatie beperkt verspreiden omdat het in verkeerde handen nadelige gevol- gen voor ons aller veiligheid kan heb- ben. Het verstrekken van het predicaat ‘staatsgeheim’ is overigens aan de rech- ter voorbehouden, die kan bepalen of iets staatsgeheime informatie is of niet. Staatsgeheim is dan ook geen wettelijke term. Veel belangrijker dan bepaalde staatsge- heimen is het zwijgen over de mogelijke gevolgen van deelname aan bepaalde militaire operaties. En dan bedoel ik niet geheime missies van een aantal specialisten die voor onze en ook ander- mans veiligheid in een vijandig buiten- land activiteiten ontplooien. Berucht was het aanvankelijk zwijgen van de Amerikaanse overheid over de gevolgen van straling die de honderden militairen opliepen bij de atoombomproeven in Nevada. Voorafgaand aan ‘de oefening’ had publiekelijk vermeld moeten wor- den: ‘Stralingsgevaar bij deze missie leidt tot vroege invaliditeit en dood’. Maar men zweeg erover. Toch liever een geheimpje.
In Irak werden met verarmd uranium verrijkte granaten gebruikt, waarvan de gevolgen voor burgers en militairen
nog steeds niet definitief zijn vastge- steld. Aanwezige rapporten worden in commentaren geheim of misleidend genoemd. Wel is het zogenoemde Golf- syndroom als officiële ziekte erkend in een onderzoeksrapport van het Congres. Voor de deelnemende soldaten aan de oorlog was de volgende waarschuwing op zijn plaats geweest: ‘Zenuwziekten, tumoren in de hersenen en multiple sclerose kunnen voor velen Uwer het gevolg van Uw inzet zijn’. Het betreft ziekten die volgens het onderzoeks- rapport veroorzaakt worden door vaccinaties en op het land aanwezige pesticiden.
En had men bij de werving van militai- ren in de Verenigde Staten op het aan- meldingsformulier niet moeten vermel- den: ‘Deelnemen aan onze missies ver- hoogt later aanzienlijk de kans op zelf- doding’. Natuurlijk, er zijn veel vetera- nen in de Verenigde Staten, maar meer dan 22 zelfmoorden per dag wettigde en wettigt geen enkele vorm van geheim- houding, misinformatie of de betrokke- nen onvoldoende bewustmaken van de risico’s. Hoe het met de Nederlandse veteranen zit, weten we overigens nog steeds niet officieel, er zijn slechts geruststellende schattingen zoals ‘ook hier is de Nederlandse militair geen uitzondering vergeleken bij de bevol- king als geheel’. Hier geen geheimpje, wel een zeer traag onderzoek naar de juiste cijfers. Anders is het gesteld met de kwestie van de kankerverwekkende verf. Het ministerie wist al in 1987 dat het personeel in de werkplaatsen onvol- doende beschermd was tegen kankerver- wekkende stoffen als chroom-6. Begin maart werd een regeling voor de slacht- offers van kracht. Toch wel een te lang- durig bewaard geheimpje of niet soms?
Drs. Leon Wecke is docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen en oud-directeur van het Studiecentrum voor Vredesvraagstukken.
APRIL 2015
15
Column
Foto: William Moore
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65
