Ruim honderd jaar heeft de markante Koepel in Haarlem dienst gedaan als penitentiaire inrich- ting. Rond 1900 werd de gevangenis gebouwd volgens het panopticon-principe. Dat houdt in dat er een centrale hal is waar op verschillende verdiepingen de cellen omheen zijn gesitueerd. Het idee is dat vanuit die centrale hal één enkele opzichter in staat is om alle cellen en dus de gevangenen in de gaten te houden. Justitie- architect Willem Cornelis Merzelaar baseerde zich voor de Haarlemse koepelgevangenis op het ontwerp dat zijn vader had gemaakt voor de koepelgevangenissen in Arnhem en Breda. Die twee koepels stammen van een iets eerder datum, ze zijn rond 1880 gebouwd, maar ze zijn wel eveneens rond 2016 gesloten. Voor alle drie de Rijksmonumenten brak daarna een spannende tijd aan, want wat gebeurt er met een gebouw dat zo specifiek als gevangenis is gebouwd, vormgegeven en ingericht? De Koepel in Haarlem heeft, net als die in Arnhem, een tijdje dienst gedaan als opvangcentrum voor asiel zoekers, maar van leegstand is ook sprake geweest. De gemeente Haarlem, die het monu-


20 MEBEST december 2022


De radius van de Koepel is de rode draad. Niet alleen de verdiepingsvloeren maar ook de bar volgt die ronding.


ment had gekocht van het Rijksvastgoedbedrijf, vond in de Stichting Panopticon een partij met een goede kijk op de herbestemming van het gevangenisgebouw en het omliggende terrein. Het koepelterrein moest universiteitscampus worden met 250 studentenwoningen en daar- naast 100 sociale woningen. Ook op het koepel- terrein, in de voormalige directeurswoning, was een klein hotel bedacht en in het administratie- gebouw een restaurant. Ook voorzag het plan in een buurtwinkel en een ondergrondse parkeer- kelder met circa 190 plekken.


Onder en boven de vloer In het bestaande koepelgebouw moesten onder- wijslokalen komen en ook flex- en werkplekken voor ondernemers. Verder was het plan om in de gewezen gevangenis een kelder te maken waarin een bioscoop met 6 zalen moest komen. Stichting Panopticon, Elan Wonen en DUWO


Page 1  |  Page 2  |  Page 3  |  Page 4  |  Page 5  |  Page 6  |  Page 7  |  Page 8  |  Page 9  |  Page 10  |  Page 11  |  Page 12  |  Page 13  |  Page 14  |  Page 15  |  Page 16  |  Page 17  |  Page 18  |  Page 19  |  Page 20  |  Page 21  |  Page 22  |  Page 23  |  Page 24  |  Page 25  |  Page 26  |  Page 27  |  Page 28  |  Page 29  |  Page 30  |  Page 31  |  Page 32  |  Page 33  |  Page 34  |  Page 35  |  Page 36  |  Page 37  |  Page 38  |  Page 39  |  Page 40  |  Page 41  |  Page 42  |  Page 43  |  Page 44  |  Page 45  |  Page 46  |  Page 47  |  Page 48