NORMANDIË IS IN JUNI THE PLACE TO BE D-day zeventig jaar Door: Christ Klep
“OK, let’s go!” Legendarische woorden van generaal Dwight D. (‘Ike’) Eisenhower, de al even legendarische opperbevelhebber van de geallieerde invasiemacht die op 6 juni 1944 de kust van Normandië bestormde. Code- naam voor de invasie was Overlord. Ike hakte in de vroege ochtend van 5 juni 1944 de knoop door. Zijn meteorologen voorspelden een korte weers- verbetering boven het Engelse Kanaal. The Great Crusade kon beginnen.
E
isenhower wist dat hij een stevige gok nam. Hij krab- belde snel wat zinnen op een notitieblaadje: mocht
de invasie mislukken, dan nam hij de volledige verantwoordelijkheid op zich. Kennelijk speelden de zenu- wen hem parten. Hij dateerde zijn briefje met 5 juli.
Alles bij D-day draaide om mislei- ding en verrassing. De geallieerden konden op de ochtend van 6 juni hoogstens 8 divisies aan land bren- gen, terwijl de Duitsers in West- Europa over 55 divisies beschikten. Toch lieten ze zich volledig door de geallieerden in de luren leggen. Overigens wisten de meeste geal- lieerde soldaten evenmin wat het doel was van operatie Overlord! ‘Slechts’ 4.400 geallieerde soldaten sneuvelden op 6 juni, veel minder dan Eisenhower had gevreesd. Na zware gevechten braken de gealli- eerde divisies uit het Normandische bruggenhoofd. Parijs beleefde zijn bevrijding op 22 augustus, Brussel op 1 september.
Militaire betekenis ontstegen D-day wordt doorgaans in super-
latieven omschreven: de ‘grootste amfibische landingsoperatie ooit’ en ’the beginning of the end’. Boeken en speelfilms als The Longest Day (1962) en Saving Private Ryan (1998) hebben de verankering van deze operatie in ons collectieve geheugen verder versterkt. Overlord was echter
20 JUNI 2014
beslist niet de grootste of bloedig- ste militaire operatie ooit, al zijn de cijfers indrukwekkend: 150.000 militairen, 5000 schepen en 11.000 vliegtuigen. Zo’n 17.000.000 miljoen landkaarten vonden hun weg naar de eenheden.
Onder historici woedt de strijd intus- sen voort. Begon de bevrijding van Europa echt pas op 6 juni 1944? Was de oorlog feitelijk niet in 1943 al beslist na de bloedige Duitse nederla- gen bij Stalingrad en Koersk? Of zou Jozef Stalin juist een aparte vrede met Hitler hebben gesloten als een tweede front was uitgebleven? En had Hitler dan misschien genoeg tijd gehad om een atoombom te bouwen? What if…?
Hoe dan ook, D-day is inmiddels, net als andere grote gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog, zijn zuiver militaire betekenis ver ont- stegen. Tegenwoordig koppelt men de invasie aan bredere thema’s als vrede, hoop, vrijheid en verzoening. Het officiële logo voor de zeventig- ste verjaardag van D-day toont een vredesduif. Het centrale thema van de verjaardagviering is The history of remembrance. De fakkel van de vrijheid moet worden doorgegeven. Lokale Franse autoriteiten hopen dat UNESCO de landingsstranden als symbool van vrede en verzoening officieel zal uitroepen tot cultureel erfgoed. Er is sinds D-day veel veranderd. Tien jaar geleden was voor het eerst
Het notitiebriefje van Eisenhower met zijn speechje als D-day mis zou zijn gegaan. Bron: National Archive
een Duitse bondskanselier aanwezig bij de herdenking in Normandië. Vol- gens Gerhard Schröder was de oorlog toen echt definitief voorbij. Weer tien jaar eerder, in 1994, was zijn voor- ganger Helmut Kohl nog een totaal andere mening toegedaan. Kohl had de oorlog nog bewust meegemaakt. Zijn oudere broer Walter was zwaar- gewond geraakt in Normandië. Kohls adviseurs hadden geopperd dat het vijftig jaar na de oorlog wellicht tijd was om bij de herdenkingen in Normandië aanwezig te zijn. Maar Kohl zag dat anders. “Wir wollen nicht eingeladen werden”, schreef de bondskanselier met zwarte viltstift op de betreffende nota. Het woord nicht was dubbel onderstreept; aan het eind van het zinnetje een reeks uitroeptekens.
Stormvloed In 2014 maakt Normandië zich op
voor een stormvloed van honderden
Page 1 |
Page 2 |
Page 3 |
Page 4 |
Page 5 |
Page 6 |
Page 7 |
Page 8 |
Page 9 |
Page 10 |
Page 11 |
Page 12 |
Page 13 |
Page 14 |
Page 15 |
Page 16 |
Page 17 |
Page 18 |
Page 19 |
Page 20 |
Page 21 |
Page 22 |
Page 23 |
Page 24 |
Page 25 |
Page 26 |
Page 27 |
Page 28 |
Page 29 |
Page 30 |
Page 31 |
Page 32 |
Page 33 |
Page 34 |
Page 35 |
Page 36 |
Page 37 |
Page 38 |
Page 39 |
Page 40 |
Page 41 |
Page 42 |
Page 43 |
Page 44 |
Page 45 |
Page 46 |
Page 47 |
Page 48 |
Page 49 |
Page 50 |
Page 51 |
Page 52 |
Page 53 |
Page 54 |
Page 55 |
Page 56 |
Page 57 |
Page 58 |
Page 59 |
Page 60 |
Page 61 |
Page 62 |
Page 63 |
Page 64 |
Page 65